Page 7 - TH Edition Ver3

บทที่ 1

พระไตรปิฎก

บทน ำ

ุ
พระไตรปิฎก ถือเป็นคัมภีร์ส ำคัญทำงพระพทธศำสนำที่ใช้เป็นบทศึกษำเล่ำเรียนส ำหรับ
ื่
ุ
พระภิกษุ สำมเณร และพทธศำสนิกชน ด้วยมุ่งหมำยเพอให้ผู้ที่ศึกษำได้รู้ทั่วถึงพระธรรมวินัย และ
ปฏิบัติตำมพระธรรมค ำสอนของพระสัมมำสัมพุทธเจ้ำได้อย่ำงถกต้อง
ู

ค ำว่ำพระไตรปิฎก เป็นพระคัมภีร์ที่หมำยถึง ปิฎก 3, กระจำด ตะกร้ำ กระบุง หรือต ำรำ 3,
ประมวลแห่งคัมภีร์ที่รวบรวมพระธรรมวินัย 3 หมวด หรือ 3 ชุด (Tipitaka : The Three Baskets;
1
the Pali Canon)

2
พระไตรปิฎกเป็นภำษำมคธซึ่งสมบูรณ์ด้วยอรรถและพยัญชนะ ผู้ที่จะเรียนรู้พระไตรปิฎกได้

จะต้องเรียนรู้อักขระวิธีของภำษำมคธเป็นเบื้องต้น ซึ่งตำมหลักภำษำศำสตร์ กำรเรียนรู้ภำษำในกรณีมี
ตัวเขียนนั้น อกขระวิธีจึงเป็นเบื้องแรกในกำรศึกษำ แต่เนื่องจำกภำษำมคธที่ปรำกฏเป็นภำษำที่ใช้ใน
ั
ุ
พระไตรปิฎก เป็นภำษำที่ใช้พูดกันในแคว้นที่ใหญ่ที่สุดของอินเดียตอนเหนือในสมัยพทธกำล คือแคว้น
มคธ ไม่มีตัวเขียน ดังนั้น กำรเรียนรู้อักขระวิธีจึงไม่มีกำรศึกษำเล่ำเรียน พระพทธองค์ได้ทรงใช้ภำษำที่
ุ
ใช้ในแควนี้มคธประกำศศำสนำพุทธโดย กำรก ำหนดแบบแผนของกำรเรียนรู้ด้วยกำรท่องจ ำปำกเปล่ำ

ุ
ต่อ ๆ กันมำ ภำษำที่พระพทธเจ้ำทรงใช้ในกำรเทศนำสั่งสอน เรียกว่ำ บำลี (Pali) แปลว่ำ “แบบ
.
ุ
แผน” และกลำยกำรเรียกชื่อ มำเป็น ภำษำบำลี แทนภำษำมคธในที่สุด ถึงแม้ว่ำในสมัยพทธกำล มี
ภำษำที่มีอกขระวิธีที่เรียกว่ำอกษรเทวนำครี ใช้ในกำรศึกษำภำษำที่เรียกว่ำ สันสกฤต (แปลว่ำ “สิ่งที่
ั
ั
ได้จัดระเบียบและขัดเกลำเรียบร้อยดีแล้ว”) ที่นักปรำชญ์ชำวอนเดียชื่อ “ปำณินิ” ผู้ศึกษำคัมภีร์พระ
ิ
เวทอย่ำงแตกฉำน ได้น ำเนื้อหำมำจัดแจงวำงหลักเกณฑ์ให้เป็นระเบียบและรัดกุม ในรูปแบบของต ำรำ

ไวยำกรณ์ชื่อว่ำ “อัษฏำธยำยี” ถือได้ว่ำเป็นต ำรำไวยำกรณ์เล่มแรกและแต่งได้ดีที่สุดในโลก ซึ่งต่อมำมี
ผู้เรียกภำษำที่ ปำณินิได้จัดระเบียบไว้อย่ำงสมบูรณ์นี้ว่ำ สันสกฤต ที่พระพทธองค์ทรงเลือกใช้ภำษำ
ุ
ของแคว้นมคธในกำรประกำศพระพทธศำสนำ ก็เนื่องจำกว่ำภำษำสันสกฤต ถึงแม้จะมีจะมีตัวอกษร
ั
ุ
และกำรเรียบเรียงไวยำกรณ์ (ระเบียบของภำษำ) ไว้อย่ำงดีก็ตำม แต่ภำษำสันสกฤตถือว่ำเป็นภำษำที่
ศักดิ์สิทธิ์ ใช้ในหมู่นักปรำชญ์ โดยเฉพำะวรรณะกษัตริย์และพรำหมณ์ที่เป็นบุรุษเพศเท่ำนั้น จึงเป็น

1
์
พจนำนุกรมพุทธศำสตร ฉบับประมวลธรรม : Dictionary of Buddhism, พระรำชวรมุนี (ประยุทธ์ ปยุตฺโต) พิมพ์เผยแพร่เป็นธรรม
ทำน, มหำจุฬำลงกรณ์รำชวิทยำลัย 2528
2 รำยละเอียดอ่ำนในค ำปรำรภของหนังสือพระไตรปิฎกภำษำไทยฉบับมหำจุฬำลงกรณรำชวิทยำลัย