Page 9 - TH Edition Ver3
P. 9
7
พระไตรปิฎกภำษำบำลี
ั
ุ
ุ
เนื่องจำกภำษำบำลีซึ่งเป็นภำษำที่พระพทธเจ้ำใช้ในกำรประกำศพทธศำสนำ ไม่มีตัวอกษรใช้
ุ
กำรรวบรวมค ำสอนของพระพทธเจ้ำจึงเป็นกำรจ ำปำกเปล่ำ ที่เรียกว่ำ มุขปำฐะ กำรรวบรวมค ำสอน
ุ
ของพระพทธเจ้ำที่มีกำรรวบรวมที่เป็นแบบแผน เรียกว่ำ สังคำยนำ แปลว่ำ กำรสวดพร้อมกัน ใน
ุ
หนังสือ “พจนำนุกรมพทธศำสนำ ฉบับประมวลศัพท์” โดยพระพรหมคุณำภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต) ฉบับ
พ.ศ. 2558 ได้อธิบำย กำรสังคำยนำ ไว้ว่ำ เป็น “กำรสวดพร้อมกัน, กำรร้อยกรองพระธรรมวินัย, กำร
ุ
ประชุมรวบรวมและจัดหมวดหมู่ค ำสั่งสอนของพระพทธเจ้ำโดยพร้อมกัน จนยอมรับและวำงลงเป็น
แบบแผนอันหนึ่งอันเดียวกัน”
กำรรวบรวมค ำสอนและกำรจัดหมวดหมู่ค ำสอนที่เรียกว่ำ พระธรรมวินัย เกิดขึ้นเป็นแนวทำง
ุ
ั
และหลักกำรในสมัยพุทธกำล โดยพระอครสำวกสำรีบุตรได้รับพทธด ำรัส มอบหมำยให้แสดงธรรมแก่
ภิกษุสงฆ์ในที่เฉพำะพระพักตร์ อันเป็นธรรมทั้งหลำยที่ทรงแสดงแล้ว ด้วยปัญญำอนยิ่ง หมำยถึงธรรม
ั
7 หมวด ที่มีชื่อรวมว่ำ “โพธิปักขิยธรรม 37” ในครั้งนั้น พระสำรีบุตรได้แนะน ำให้สังคำยนำ พร้อมทั้ง
3
ท ำเป็นตัวอย่ำงโดยประมวลธรรมมำล ำดับแสดง เป็นหมวดหมู่ ตั้งแต่หมวด 1 ถึงหมวด 10 เทศนำ
4
ของพระสำรีบุตรในครั้งนั้นได้ชื่อว่ำ “สังคีตสูตร” เป็นพระสูตรว่ำด้วยกำรสังคำยนำที่ท ำในสมัย
พุทธกำล
ื
เมื่อพระพุทธเจ้ำปรินิพพำนแล้ว มีกำรสังคำยนำตำมหลักกำรดังกล่ำว 5 ครั้งคอ
ุ
1. สังคำยนำครั้งที่ 1 เป็นกำรสังคำยนำภำยหลังพระพทธเจ้ำเสด็จปรินิพพำนแล้ว 3 เดือน พระ
มหำกัสสปะผู้เป็นสังฆเถระ ได้ชักชวนพระอรหันต์ 500 รูป โดยมีพระมหำกัสปปะเป็นผู้ถำม
พระอบำลีเป็นผู้วิสัชนำพระวินัย พระอำนนท์เป็นผู้วิสัชนำพระธรรม ประชุมสังคำยนำที่ถ้ ำ
ุ
สัตตบรรณคูหำ ภูเขำเวภำรบรรพต เมืองรำชคฤห์ โดยมีพระเจ้ำอชำตศัตรู เป็นศำสนูปถัมภ์
สิ้นเวลำ 7 เดือนจึงเสร็จ
2. สังคำยนำครั้งที่ 2 พระยสกำกัณฑกบุตร เป็นผู้ชักชวนพระอรหันต์ 700 รูป โดยมีพระเรวตะ
เป็นผู้ถำม พระสัพพกำมีเป็นผู้วิสัชนำ ประชุมที่วำลิกำรำม เมืองเวสำลี เมื่อ พ.ศ. 100 โดย
พระเจ้ำกำลำโศกรำช เป็นศำนูปถัมภ์ ใช้เวลำ 8 เดือน
3. สังคำยนำครั้งที่ 3 มีพระอรหันต์ 1,000 รูป มีพระโมคคัลลีบุตรติสสเถระเป็นประธำน
ประชุมที่ อโศกำรำม เมืองปำฏลีบุตร เมื่อประมำณ พ.ศ. 234 โดยพระเจ้ำอโศก เป็น
ศำสนูปถัมภ์ ใช้เวลำ 9 เดือน
3
์
พระพรหมคุณำภรณ์ ได้จัดล ำดับหมวดหมู่ของหลักธรรมในหนังสือของท่ำนเรื่อง “พจนำนุกรมพุทธศำสตร ฉบับประมวลธรรม –
Dictionary of Buddhism” 2558.
4
ที. ปำ. 11/221/222.
