Page 4 - 27.9 Sách trai Cầu Vồng Yên thế
P. 4
luôn gắn liền với lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc. Ngay từ
những năm đầu Công Nguyên đã có người phụ nữ vùng Yên Thế về tụ dưới cờ
khởi nghĩa của Hai Bà Trưng (bà Dương Thị Giã tức Nữ Giã Đại Thần). Trải
qua thời kỳ nghìn năm Bắc thuộc rồi qua các triều đại Lý - Trần chắc chắn trên
vùng đất Yên Thế vẫn có những cuộc vùng lên của người dân chống giặc
phương Bắc. Vì những điều kiện lịch sử riêng của mỗi giai đoạn tên tuổi của họ
bị thời gian làm phai mờ, nhưng công tích của họ luôn được các thế hệ ghi nhớ
qua các hình thức truyện kể dân gian, các huyền thoại, các hình thức tín ngưỡng
thờ cúng thành hoàng trên khắp các làng xã ở Tân Yên. Ngoài truyền thống
chống giặc, người dân Tân Yên - Yên Thế hạ còn giầu truyền thống sáng tạo văn
hóa tinh thần thể hiện qua vốn di sản văn hóa vật thể (các kiến trúc đình chùa,
đền miếu, lăng tẩm, nhà cửa…) di sản văn hóa phi vật thể (ca dao, hò vè, truyện
kể...) hết sức phong phú.
Sang thế kỷ XV nhất là thời kỳ cạnh tranh giữa các thế lực nhà Lê, nhà
Mạc rồi Lê – Trịnh, nối tiếp theo là Trịnh Nguyễn đất nước trong cảnh nội chiến
triền miên, vùng Yên Thế một lần nữa lại trở nên sôi động. Thời kỳ này vùng
Tân Yên – Yên Thế hạ xuất hiện nhiều nhân vật cả hàng văn và hàng võ. Thời
Mạc Yên Thế có 4 người đậu tiến sỹ qua các kỳ thi (cả 4 vị đều người ở các
làng xã vùng Yên Thế hạ); nhiều nhân kiệt hàng võ lập nhiều công tích được
triều đình phong cấp cao (nên viết là chức tước) và trọng dụng. Nhiều dòng họ
có hàng chục người đỗ đạt cao như họ Giáp vùng Bảo Lộc Sơn, họ Dương vùng
Vân Cầu, nhiều người được phong tước Quận công….Có thể nói đây chính là
thời kỳ vùng Yên Thế hạ hun đúc lên truyền thống với danh xưng “Đất Cầu
Vồng” và “Trai Cầu Vồng Yên Thế”.
III. VỀ DANH XƯNG "ĐẤT CẦU VỒNG" VÀ CÂU PHƯƠNG NGÔN
"TRAI CẦU VỒNG YÊN THẾ - GÁI NỘI DUỆ CẦU LIM"
Cầu Vồng vốn là cây cầu bằng gỗ dáng cong bắc qua suối Vồng từ thế kỷ
(1)
thứ XVI . Cầu Vồng nằm ở Tổng Vân Cầu, Phủ Yên Thế (nay thuộc xã Song
Vân, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang). Tổng Vân Cầu lại là trung tâm vùng đất
thượng võ với rất nhiều anh hùng hào kiệt nổi danh qua nhiều thế kỷ.
“Có ai về đất Cầu Vồng,
Hỏi thăm Thống Thái Đề Công lẫy lừng”
1 Suối Vồng nằm ở phía Tây, cạnh đình chùa Vồng, nằm giữa danh giới xã Song Vân và xã Ngọc Vân ngày nay.
4
