Page 79 - บทความทางวิชาการหลักสูตร ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รุ่นที่ 21

๖๖

17
พิจารณาทั้งคดีแพ่งและคดีอาญา และคดีปกครองเกี่ยวกับคดีสิ่งแวดล้อม หรือศาลสิ่งแวดล้อมประเทศจีน
่
ที่มีอานาจพจารณาคดีที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม ทั้งในส่วนแพงและอาญา เป็นต้น นอกจากนี้ในการพจารณา
ิ
ิ
ํ
ิ
พพากษาคดีสิ่งแวดล้อมในประเทศไทย ศาลยังมีข้อจํากัดในการลงโทษผู้กระทําความผิดในทางอาญา ได้
เพยง ประหารชีวิต จําคุก กักขัง ปรับ และริบทรัพย์สิน ซึ่งหากจะคุมความประพฤติจําเลยได้ ก็แต่ศาล
ี
พิพากษารอการลงโทษจําคุก รอการกําหนดโทษ หรือปรับ ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 56 เท่านั้น
18
ซึ่งต่างจากต่างประเทศเช่น ประเทศสหรัฐอเมริกาและประเทศออสเตรเลีย ที่จะมีแนวคิดในการลงโทษใน
เชิงสร้างสรรค์ (Creative Sentencing) เช่นคําสั่งให้ผู้กระทําผิดชดใช้ค่าใช้จ่ายในการสอบสวนความผิด

คําสั่งให้ชําระเงินตามมูลค่าผลประโยชน์ที่พงได้รับจากการกระทําผิด คําสั่งให้ผู้กระทําความผิดที่เป็น
ึ
นิติบุคคลลงประกาศโฆษณาพฤติการณ์การกระทําผิดของตนในสื่อต่างๆ หรือคําสั่งให้ทํากิจกรรมที่เป็น
ประโยชน์ต่อการส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม แล้วสามารถนําเอาวิธีการคุมความประพฤติมาใช้

ควบคู่กันเป็นมาตรการเสริม เพื่อให้การลงโทษผู้กระทําความผิดมีประสิทธิภาพมากขึ้น

ู
ื้
3. แม้จะไม่สามารถให้ผู้กระทําความผิดเข้าไปฟนฟป่าไม้ในบริเวณที่ตนเองบุกรุกได้จริง แต่ศาล
อาจเข้าไปมีส่วนร่วมในการคุมความประพฤติผู้กระทําความผิด โดยอาจมีการจัดกิจกรรมส่งเสริมเกี่ยวกับ
สิ่งแวดล้อมโดยให้ผู้กระทําความผิดที่กระทําความผิดเกี่ยวกับคดีสิ่งแวดล้อมเข้าร่วมกิจกรรมดังกล่าวใน
ั
ระหว่างถูกคุมประพฤติ เช่น การปลูกต้นไม้ในศาลแทน เป็นต้น อนจะเป็นการสร้างจิตสํานึกในเรื่อง
สิ่งแวดล้อมให้แก่ผู้กระทําความผิดก็ได้

4. ศาลอาจมีแนวทางในเชิงรุก โดยเข้าไปให้ความรู้แก่ประชาชนในท้องถิ่นที่มักมีการกระทํา

ความผิดเกี่ยวการตัดไม้ทําลายป่า หรือกระทําผิดเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม เพอเป็นการป้องกันมิให้เกิดคดี
ื่
ประเภทนี้ตั้งแต่ต้นอันเป็นการลดภาระของรัฐในการที่จะต้องมาจัดการปัญหาเหล่านี้ในภายในหลัง

5. ศาลอาจมีเจ้าพนักงานคดีเฉพาะส่วนคดีสิ่งแวดล้อมในการให้คําปรึกษาและประสานงานใน

ระหว่างหน่วยงานต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการคุมประพฤติผู้กระทําความผิด ไม่ว่าจะเป็นส่วนของผู้นําชุมชนที่
ื่
ผู้กระทําความผิดมีภูมิลําเนาอยู่ กรมอทยานแห่งชาติ หรือกรมป่าไม้ ที่อยู่ในเขตอานาจเพอให้ทุกฝ่าย
ุ
ํ
ประสานงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ และให้มีหน้าที่ช่วยในการติดตามผลการคุมความประพฤติผู้กระทํา
ื่
ความผิดในระหว่างการคุมความประพฤติเพอรายงานต่อศาลเป็นระยะๆ เพอให้ศาลทราบความประพฤติ
ื่
ของผู้กระทําความผิดในขณะนั้นและศาลสามารถทําการปรับเปลี่ยนเงื่อนไขในการคุมความประพฤติให้
เหมาะสมแก่พฤติการณ์ของผู้กระทําความผิดในขณะนั้นโดยอาศัยอานาจตามประมวลกฎหมายอาญา
ํ
มาตรา 58 วรรคท้าย ได้ทันท่วงที

6. ในส่วนของการให้ความรู้ในระหว่างการคุมความประพฤตินั้น อาจมีการจัดทําวีดีทัศน์ความรู้
เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม เพื่อฉายให้ความรู้แก่ผู้กระทําความผิด ณ สถานที่ใดที่หนึ่งแทนการใช้บุคลากรมาอบรม

ซึ่งจะลดปัญหาการขาดบุคคลากรที่มีความรู้ความสามารถ อีกทั้งเป็นการลดการใช้ทรัพยากรบุคคลด้วย

17 รายงานของคณะกรรมาธิการขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศด้านกฎหมายและกระบวนการยุติธรรมสภา

ขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ เรื่องข้อเสนอแนวทางการจัดตั้งศาลสิ่งแวดล้อม (ฉบับปรับปรุง), 16 สิงหาคม 2564,
https://www.parliament.go.th/ewtcommittee /ewt/drive_law/download/article/article_
20170816141049.pdf, หน้า 26
18 นายวินัย เรืองศรี และนายไชยยศ วรนันท์ศิริ, ดุลพินิจการลงโทษอาญาในคดีสิ่งแวดล้อม, 16 สิงหาคม
2564, http://61.19.244.196/assets/files/environment.pdf