Page 72 - Q2-ManualConsult ภ.2

59

บทที่ ๓

การใชมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา

๓.๑ แนวคิดและหลักการ

มาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา เปนการผันเด็กออกจากกระบวนการยุติธรรม

โดยใชกระบวนการยุติธรรมเปนเครื่องมือ มีวัตถุประสงคเพื่อแกไขบําบัดฟนฟูเด็ก เยาวชน เยียวยา
ผูเสียหาย คุมครองสังคม สามารถทําไดทั้งกอนฟองคดี และชั้นหลังฟองคดี

มาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา ถูกออกแบบมาเพื่อเปนกระบวนการคูขนาน
กับกระบวนการยุติธรรมปกติ โดยนําหลักการตามอนุสัญญาวาดวยสิทธิเด็กที่วา เมื่อเห็นวาเหมาะสม

และเปนที่พึงปรารถนาใหกําหนดมาตรการที่จะใชแกเด็กที่ถูกกลาวหาวาไดฝาฝนกฎหมายอาญา โดยไม

ตองอาศัยกระบวนการทางตุลาการ ทั้งนี้ โดยเงื่อนไขวา สิทธิมนุษยชนและการคุมครองตามกฎหมายจะ
ไดรับการเคารพอยางเต็มที่

มาตรการในการคัดกรองเด็กและเยาวชนที่ตองหาวากระทําความผิดใหไดรับการดูแล

แกไข เพื่อออกจากกระบวนการยุติธรรมและกลับคืนสูสังคมโดยสามารถใชชีวิต อยางมีบทบาทเชิง
สรางสรรคไดเร็วที่สุด มีแนวความคิดมาจากกระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันท (Restorative Justice)

โดยจัดการใหมีกระบวนการจัดทําแผนแกไข บําบัด ฟนฟู ที่มีความรวมมือจากทุกฝาย ไมวาจะเปนฝาย
เด็กหรือเยาวชน ฝายเสียหาย นักจิตวิทยา นักสังคมสงเคราะห หรือแมแตชุมชน หรือหนวยราชการที่

เกี่ยวของ เพื่อใหเกิดการแกไขปญหาอยางแทจริง โดยเด็กและเยาวชนไดเขาใจวาการกระทําความผิดที่

ตนเองกอขึ้น ไดสรางความเสียหายใหแกผูอื่นอยางไร และเกิดความสํานึกในการกระทําความผิดของ
ตนเอง ประสงคจะปรับปรุงพฤติกรรม ขณะเดียวกันผูเสียหายตองไดรับการเยียวยาความเสียหาย ไดรับรู

ถึงปญหาของเด็กและเยาวชน มีความเห็นอกเห็นใจเด็กและเยาวชน พรอมที่จะใหอภัย และยินดีให

โอกาสแกเด็กและเยาวชนกลับคืนสูสังคมอยางปกติสุข ตลอดจนผูเกี่ยวของทุกฝายสนับสนุนการ
ดําเนินการตามแผนใหสําเร็จลุลวง

๑) มาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญาชั้นกอนฟองคดี

เปนการนําแนวทางการปฏิบัติงานของกรมพินิจและคุมครองเด็กและเยาวชนในการผัน
เด็กออกจากกระบวนการยุติธรรม โดยการตีความขยายบทบัญญัติมาตรา ๖๓ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้ง

ศาลเยาวชนและครอบครัวและวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ.๒๕๓๔ มาประยุกตกับแนวคิด

กระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันท และเพิ่มเงื่อนไขใหศาลเยาวชนและครอบครัวเขามามีบทบาทในการ
ตรวจสอบความชอบของกระบวนการจัดทํามาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา ชั้นกอนฟองคดี

เพื่อใหสอดคลองกับหลักประกันตามอนุสัญญาวาดวยสิทธิเด็ก

เมื่อเด็กและเยาวชนเขาสูกระบวนการยุติธรรมและอยูในระหวางการสอบสวนไมวาจะ
ดวยการถูกจับกุม หรือเด็กและเยาวชนเขามาหาพนักงานสอบสวนเอง กอนที่จะมีการฟอง ในคดีที่เด็ก

หรือเยาวชนตองหาวากระทําความผิด มีอัตราโทษอยางสูงใหจําคุก ไมเกิน ๕ ป ถาเด็กหรือเยาวชนไม

คู่มือปฏิบัติงาน
การด�าเนินงานตามมาตรการพิเศษ ๗๑