Page 235 - Liver Diseases in Children

การบาดเจ็บของตับจากยา 225

pthaigastro.org
- เกิด dysfunctional protein adducts (ยา 3. พันธุกรรม
จับกับโปรตีน) หรือ adducts ที่ส่งเสริมให้เกิดการ พันธุกรรมมีผลท�าให้มีความแตกต่างของระบบ
บาดเจ็บจากการตอบสนองทางภูมิคุ้มกัน เอนไซม์และ transporter protein เช่น เอนไซม์

้
�
- การขนส่งนาดีผิดปกติ ทาให้มีการบาดเจ็บ thiopurine methyltransferase (TPMT) ซึ่งใช้ใน
�
ของเยื่อบุท่อน�้าดีและเซลล์ตับ การ metabolize ยากลุ่ม thiopurines ในประชากร
- กระตุ้นให้เกิดปฏิกิริยา hypersensitivity ทั่วไปพบผู้ที่มีระดับเอนไซม์ปกติประมาณร้อยละ 89
type IV ผู้ที่มี heterozygous mutation มีระดับเอนไซม์
ี
ปัจจัยท่มีผลต่อความรุนแรงของ DILI ส่วนใหญ่ ปานกลางพบประมาณร้อยละ 11 และผู้ที่มี homozygous
่
ื
คือ host factors ซึ่งได้แก่ mutation จะไม่มีเอนไซม์หรอระดับเอนไซม์ต�ามาก
1. อายุ ซ่งพบร้อยละ 0.3 ในคนที่พร่องเอนไซม์ TPMT ยา
ึ
10
เด็กในช่วงอายุต่าง ๆ ตั้งแต่วัยแรกเกิด ทารก thiopurines จะถูก metabolize โดยเอนไซม์ inosine
เด็ก เและวัยรุ่นมีความแตกต่างกันหลายประการ monophosphate dehydrogenase ท�าให้ได้
เช่น การจับของยากับโปรตีน (อัลบูมิน α-acid 6-thioguanine metabolites เพิมขึนจึงท�าให้มีผล
่
้
้
glycoprotein และ lipoproteins) ปริมาณนาใน ข้างเคียงกดการท�างานไขกระดูก
�
ึ
ร่างกาย (total body water) ซ่งมีผลต่อการกระจาย เอนไซม์ในระบบ CYP450 ถูกควบคุมการสร้าง
ของยาที่ละลายน�า และการท�างานของ CYP450 โดยยีนประมาณ 300 ยีน ความหลากหลายทาง
้
isoenzyme ซึ่งจะสมบูรณ์เท่าผู้ใหญ่ที่อายุประมาณ พันธุกรรมของยีนเหล่าน้มีผลต่อเมแทบอลิซึมยา
ี
ี
ี
10 ปี เด็กอายุน้อยมีความเส่ยงต่อการเกิด DILI จาก และท�าให้เส่ยงต่อการเกิด DILI จากการสร้าง
ยาบางชนิด เช่น valproic acid ซึ่งมักท�าให้ตับบาด เมแทบอไลต์ที่เป็นพิษมากเกิน หรือขาดสารตั้งต้น
เจ็บในเด็กอายุน้อยกว่า 2 ปี ในทางตรงกันข้าม ทารก ในกระบวนการเมแทบอลิซึม
มีโอกาสเกิด DILI จาก acetaminophen (APAP) 4. ยาที่ใช้ร่วม

่
ี
น้อยกว่าผู้ใหญ่ เน่องจากเอนไซม์ cytochrome ยาทใช้ร่วมอาจมีผลกระตุ้น (enzyme inducer)
ื
P450 2E1 (CYP2E1) ยงมีระดับต�า ท�าให้ทารกมีการ หรือยับย้ง (enzyme inhibitor) ท�าให้ยาท่มีพิษต่อตับ
ั
ั
่
ี
สังเคราะห์ N-acetyl-p-benzoquinone imine ถูกขจัดได้ยากขึ้น เช่น phenobarbital, phenytoin,
(NAPQI) ซ่งเป็นเมแทบอไลต์ที่เป็นพิษต่อตับน้อย carbamazepine, rifampicin, isoniazid (INH),
ึ
กว่าผู้ใหญ่ ระดับเอนไซม์ CYP2E1 จะใกล้เคียงกับ omeprazole เป็น enzyme inducer อาจท�าให้เพิ่ม
ี
ี
ิ
9
ผู้ใหญ่หลังอายุ 1 ปี การสร้างเมแทบอไลต์ท่เป็นพิษและเพ่มความเส่ยง
2. เพศ ต่อ DILI ส่วน fluconazole เป็น enzyme inhibitor
ั
้
่
พบ DILI ในเพศหญิงมากกว่าเพศชาย โดยเฉพาะ การใหร่วมกบยาอืน อาจจะท�าให้ระดับยาเกินขนาดได้
การบาดเจ็บชนิดตับอักเสบเฉียบพลันและเรอรังโดย 5. ปัจจัยอื่น ๆ
ื
้
ยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัด แอลกอฮอล์และการอดอาหารมีผลทาให้ขาด
�