Page 23 - Liver Diseases in Children

กายวิภาคและหน้าที่ของตับ 13

pthaigastro.org
่
ี
�
้
�

2. ขับนาดีและกาจัดสารทไม่ละลายนา ได้แก่ deoxycholic acid ถูกเปลี่ยนจาก cholic acid
�
้
(hydrophobic compounds) และ lithocholic acid, ursodeoxycholic acid
ี
�
้
นาดีถูกสร้างโดยเซลล์ตับประมาณร้อยละ (UDCA) ซึ่งถูกเปล่ยนจาก chenodeoxycholic acid
้
75 และเซลล์ท่อน�้าดีประมาณร้อยละ 25 หลังจาก ประมาณรอยละ 95 ของกรดน�้าดีที่ขับออกทางน�้าดี
ั
้
�
น้นจะมีการเปลี่ยนแปลงส่วนประกอบของน�าดีขณะ จะถูกดูดซึมกลับสู่ตับที่ลาไส้เล็กส่วนปลาย (ileum) ซึ่ง
้
ู
ิ
ึ
้
ุ
ี
�
อย่ในท่อน�าดีจนมีความเข้มข้นเพ่มข้นในถงนาด ในผู้ใหญ่ระบบไหลเวียนล�าไส้-ตับ (enterohepatic
ั
้
ผู้ใหญ่ผลิตน�้าดีประมาณวันละ 600 ซีซี น�้าดีมี pH circulation) นีเกิดขนประมาณวนละ 4-12 รอบ
ึ
้
ประมาณ 7.8 และมีบทบาทส�าคัญในการขับสารต่าง ๆ ท�าให้ร่างกายสามารถคงระดับแหล่งรวมของเกลือ
ออกจากเซลล์ตับ เช่น คอเลสเทอรอล บิลิรูบิน ยา น�้าดี (bile salt pool) ได้ประมาณ 5-6 กรัม UDCA
สารพิษ และ waste products ในน�้าดีมีกรดน�้าดี พบในปริมาณน้อย (ประมาณร้อยละ 3) เป็นกรดน�้า
ช่วยในการ emulsification และดูดซึมไขมัน ดีท่ละลายนาได้ดี และมีประโยชน์ในการรักษา
ี
�
้
�
ื
ส่วนประกอบหลักของน�้าดีที่นอกเหนือจากน�้า ได้แก่ โรคตับบางชนิด เน่องจากช่วยกระตุ้นการขับนาด ี
้
�
้
�
กรดน�้าดี (ร้อยละ 12) phospholipids (ร้อยละ 4) และป้องกันการทาลายเซลล์ตับจากกรดนาดีชนิดไม่
คอเลสเทอรอล (ร้อยละ 0.7) และบิลิรูบินชนิด ละลายน้า ทารกแรกเกิดมีแหล่งรวมของเกลือน�าด ี
้
�
conjugated (ร้อยละ 0.1) การดูดซึมเกลือน�้าดีกลับที่ล�าไส้เล็กส่วนปลาย และ
การสร้างน้าดีอาศัยกระบวนการออสโมซิส มีเกลือน�้าดีในล�าไส้น้อยกว่าผู้ใหญ่ ท�าให้การดูดซึม
�
(osmotic process) โดยแบ่งเป็น ไขมันไม่ดีเท่ากับผู้ใหญ่ นอกจากนี้ทารกแรกเกิดยัง
• Bile salt-dependent การสร้างน�้าดีขึ้นกับ มีการน�าเข้ากรดน�้าดีจากเลือดใน PV เข้าสู่เซลล์ตับ
ี
การขับถ่าย (excretion) ของเกลือน�าดี (หรืออาจ ได้น้อยกว่าผู้ใหญ่ ท�าให้มีระดับกรดน�าดในเลือด
้
้
้
เรียกว่ากรดน�าดี) กล่าวคือ น�าดีถูกขับออกจากเซลล์ สูงกว่าผู้ใหญ่
้
ตับตามแรงดันออสโมซิสของเกลือน�้าดี การสร้างและการขับนาดีจากตับมีความ
�
้
�
้
�
• Bile salt-independent นาดีถูกขับออกจาก สัมพันธ์กัน ปัจจัยที่มีผลต่ออัตราการไหลของนาด ี
้
�
ี
เซลล์ตับตาม active secretion ของอิเล็กโทรไลต์ และ ประกอบด้วย ระบบไหลเวียนลาไส้-ตับของเกลือนาด
�
้
้
่
่
ู
ึ
็
ตัวถกละลาย (solutes) ซงสวนใหญ่เปนกลูทาไทโอน และอัตราการขับของเกลือน�าดี คอเลสเทอรอล
(glutathione) phospholipids รวมทั้งกลูทาไทโอน เกลือน�้าดีเป็น
้
�
ตับสร้างกรดนาดีจากคอเลสเทอรอลในรูปของ ตัวละลายอินทรีย์ (organic solutes) หลักของน�้าดี
ี
กรดนาดีปฐมภูมิ (primary bile acids) ได้แก่ cholic เน่องจากความเข้มข้นของเกลือน้าดใน bile canaliculus
�
ื
�
้
่
ึ
acid และ chenodeoxycholic acid ซงจะถูก สูงกว่าในเซลล์ตับประมาณ 1000 เท่า ดังนั้นการขับ
ควบคู่กับทอรีนและไกลซีนแล้วขับทางน�าดีลงมา เกลือน�้าดีจากเซลล์ตับสู่ bile canaliculus จึงเป็น
้
ในลาไส้ แบคทีเรียในล�าไส้จะเปล่ยนกรดน�าดีปฐมภูม ิ กระบวนการขนส่งแบบใช้พลังงาน (active transport)
�
้
ี
เป็นกรดน้าดีทุติยภูมิ (secondary bile acids) ที่ต้องขับเกลือน�้าดีต้าน concentration gradient นี้
�