Page 14 - ÇİLEK ÇALIŞTAYI KİTAP

ÇİLEĞİN GÜNÜMÜZE KADAR SÜREN EVRİMİ VETİCARİ ÇEŞİTLERDEKİ

İLERLEMELER

Doç. Dr. Özhan ŞİMŞEK

Erciyes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, Kayseri, Türkiye
ozhansimsek@erciyes.edu.tr

Giriş

Çilek gerek Dünya’da ve gerekse Ülkemizde üretim miktarı gün geçtikçe artan bir

üzümsü meyve türüdür. Çilek her yerde yetiştirilebilmektedir. Çünkü adaptasyonu çok iyidir.
Sıcaklığın -51ºC’ye düştüğü bölgelerde bile çilek yetiştirilebilmektedir. Çilek, taze olarak

tüketilmesinin yanında, çeşitli hazır gıdaların üretiminde yaygın olarak kullanılmaktadır.
Ayrıca çilek kurutularak ve dondurulmuş olarak da geniş tüketim alanı bulmaktadır. Son

yıllarda çilek meyvesi ile sağlık ilişkileri konusunda yapılan çalışmalar, içeriğindeki C-

vitamini, mineral maddeler, folik asit ve fenolik bileşiklerin tüketicilere yüksek miktarda
doğal antioksidan sağladığını ortaya koymuştur. Çilekte antioksidan içeriğinin yetiştirilen

tür ve çeşitten çok önemli düzeyde etkilendiği belirlenmiştir (Giampieri ve ark, 2013). Bu
durumda antioksidan içeriği yüksek çilek çeşitlerinin tüketilmesi, sağlık açısından büyük

önem taşımaktadır (Sarıdaş, 2018).
Bir allo-oktoploid (2n = 8x = 56) tür olan çilek (Fragaria × ananassa), günümüzden

yaklaşık 300 yıl önce yabani oktoploid progenitör türler arasında türler arası bir melez olarak

ortaya çıkan benzersiz kültüre alınma geçmişine sahiptir (Duchesne, 1766). Progenitör
türlerin genomları, F. virginiana ve F. chiloensis, poliploid evrimin ürünleridir: bunlar,

günümüzden yaklaşık 1 milyon yıl önce dört diploid progenitör türünden (yani alt

genomlardan) gelen genomların kaynaşması ve bunlar arasındaki etkileşimler ile
oluşturulmuştur (Njuguna ve ark, 2013).

Kültür Çileğinin Kökeni

Darrow (1966)’a göre bir Fransız asker olan Amedee Francois Frezier 1714 yılında
görevli olarak gittiği Şili’de büyük meyveli F. chiloensis’i görmüş ve 5 bitkiyi Fransa’ya

götürmüştür. Frezier erkek kısır F. chiloensis ile dişi kısır F. virginiana’yı şans eseri

melezlemiş ve kültür çileği bu şekilde gelişmeye başlamıştır. Fragaria x ananassa; F.
chiloensis’den dayanıklılık ve verimlilik, F. virginiana’dan ise iri meyvelilik özelliklerini