Page 41 - จุลสารฉบับพิเศษ เล่าขานตำนานศาลายา ประจำปี 2563

จุลสาร “เล่าขานต านานศาลายา” ฉบับพิเศษ | ๓๓

พระแพทย์โอสถฝรั่ง และยังมีแพทย์อีก ๒ ท่าน เป็นแพทย์พื้นบ้านหรือแพทย์
๑
เชลยศักดิ์ ๐

ต าราโอสถพระนารายณ์

ในสมัยอยุธยาตอนปลาย มีหลักฐานส าคัญชิ้นหนึ่งซึ่งจัดเป็นเอกสาร
ทางประวัติศาสตร์ภูมิปัญญาแพทย์ไทย คือต าราพระโอสถพระนารายณ์ ซึ่งเดิม

คงจารึกไว้บนใบลาน เรียกว่าคัมภีร์ธาตุนารายณ์ ต่อมามีการคัดลอกลงบนสมุดเขียน
ที่เรียกว่าต าราโอสถพระนารายณ์ก็เพราะเชื่อว่าเป็นต ารับยาที่แพทย์หลวง

ทั้งไทยและเทศปรุงถวายสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ต าราอาจแบ่งเนื้อหาได้เป็น
๓ ส่วน คือส่วนที่หนึ่งว่าด้วยความผิดปรกติ ของธาตุทั้งสี่และยาแก้ ส่วนที่สอง

ว่าด้วยต ารับยาที่มีชื่อเรียก และส่วนที่สามว่าด้วยต ารายาน ้ามันและยาขี้ผึ้ง
๑
มีต าราบันทึกรวมทั้งหมดไม่น้อยกว่า ๘๑ ต ารา ๑

ต าราฉบับนี้น่าจะมีผู้รวบรวม รวบขึ้นไว้ภายหลังรัชสมัยสมเด็จ
พระนารายณ์มหาราช คือในสมัยสมเด็จพระเจ้าเสือ (พ.ศ. ๒๒๔๖-๒๒๕๑)

หรือในสมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระ (พ.ศ.๒๒๕๑-๒๒๗๔) หรืออย่างช้า
ก็ไม่ควรเกินสมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ (พ.ศ.๒๑๗๕-๒๓๐๑)

ส่วนผู้รวบรวมอาจเป็นคณะแพทย์หลวง หรือมิเช่นนั้นก็ต้องเป็นบุคคลที่สามารถ
คัดลอกปูมโหรหรือเอกสารส าคัญของพระราชส านักได้

๑๐
พิมพ์พรรณ ไพบูลย์หวังเจริญ และคณะ, คัมภีร์ธำตุนำรำยณ์ ฉบับใบลำน (ต ำรำโอสถ
ั
พระนำรำยณ์) ชุดต ำรำภูมิปัญญำกำรแพทย์แผนไทย ฉบับอนุรักษ์, กรุงเทพฯ: ส านก
คุ้มครองภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย, ๒๕๕๕.
๑๑
ชยันต์ พิเชียรสุนทร และคณะ, ค ำอธิบำยต ำรำโอสถพระนำรำยณ์, กรุงเทพฯ: อมรินทร์
พริ้นติ้ง, ๒๕๔๔.