Page 50 - จุลสารฉบับพิเศษ เล่าขานตำนานศาลายา ประจำปี 2563

๔๒ | “กับข้าวกับปลา กับยา”

“ต ำรำยำ” ยาหรืออาหารนั้นจะต้องไปเติมส่วนขาด ตัดส่วนเกิน เช่น

ถ้าทานทุเรียนในช่วงอากาศร้อน ก็ต้องมีมังคุดซึ่งเป็นตัวเย็นมาช่วยแก้ ใน
ลักษณะเดียวกันเมื่อมาพิจารณาต ารายาโบราณจะมีสมุนไพรเยอะมาก ในต ารับ

สมุนไพรจะแบ่งเป็น ตัวยาตรง คือยาที่รักษาอาการนั้นๆ เลย เช่น เป็นไข้ ตัวยา

ตรงคือยาลดไข้ อีกอย่างคือ ตัวยาช่วย คือช่วยให้สุขภาพดีขึ้น ช่วยให้ตัวยาหลัก
ท างานดีขึ้น เสริมให้ตัวยาหลักมีประสิทธิภาพมากขึ้น หรือบางครั้งตัวยาหลัก

ั
เป็นพิษ ตัวยาช่วยจะไปช่วยลดอาการเป็นพิษ ซึ่งเรื่องลดพิษเป็นเรื่องอศจรรย์มาก
นอกจากนั้นมียาปรับธาตุ เพราะคนที่ไม่สบาย ธาตุทั้ง ๔ ต้องไม่สมดุลแน่นอน
เพราะฉะนั้นจะมียากลุ่มนึงที่ปรับให้ธาตุดิน น ้า ลม ไฟกลับเข้ามาสู่สมดุล และ

สุดท้ายคือ ยาแต่งกลิ่นแต่งรส เพราะยาสมุนไพรรสนั้นกลิ่นไม่ค่อยดี เหล่านี้คือ

สิ่งที่อยู่ในต ารายา

ยกตัวอย่างการพิจารณาต ารับสมุนไพร เช่น ยำหอม เนื่องจากมี
งานวิจัยยาหอมจากคณะเภสัชศาสตร์ ยาหอมมีหลายต ารับมาก ในประเทศไทย

มีเป็นหลายร้อยต ารับ แต่ที่คณะฯ น ามาวิจัยนั้นเลือกมา ๑๐ ต ารับมาเทียบดู

พบว่า ตัวยาร้อยละ ๗๐ เหมือนกัน ยาหอมแต่ละต ารับมีสมุนไพรมากกว่า ๕๐ ชนิด
แล้วร้อยละ ๖๐-๗๐ เหมือนกันในทุกๆ อย่าง นั้นคือเป็นยาพื้น แล้วก็จะมี

เปลี่ยนแปลงไปนิดหน่อยส่งผลให้ยาหอมมีฤทธิ์อะไรเด่นกว่าอะไร เช่น ยาหอม

ของทิพโอสถจะท าให้จิตใจชุ่มชื่น สบาย คลายเครียด ถ้ายาหอมนวโกฐ แก้ไข้
เป็นหวัด เป็นต้น เพราะฉะนั้นยาหอมแต่ละอันจะมีเอกลักษณ์ของที่

แปรเปลี่ยนไป