Page 62 - demo

62 | THÍCH NGUYÊN HỒNG

trình đầu tư giáo dục. Nếu chủ nghĩa xã hội chủ trương thuyết
“Kinh tế quyết định” thì đằng tư bản cũng có những thứ được

mệnh danh là “Économic animal” cứ lầm lũi đánh hơi theo mùi
kinh tế mà quên lãng những khía cạnh khác của con người và

xã hội. Nếu giáo dục Liên-xô nhằm đào tạo mẫu người mà theo

họ quan niệm là “một đơn vị sinh sản” thì, cũng thế, giáo dục
25
Hoa-kỳ quan niệm con người là “một đơn vị của cộng đồng” .
Một đàng xem con người như một bộ phận của guồng máy sinh

sản xã hội, một đàng xem con người như thành viên của tập

thể cộng đồng.

Tuy nhiên nếu cứ một mực đi theo đà phát triển kinh tế mà

quên lãng những khía cạnh khác của con người và xã hội thì
chắc chắn hậu quả sẽ đưa đến những mâu thuẫn nội tại vô

cùng trầm trọng. John Dewey đã đề cập trong Human Nature

and Conduct như sau: “Sự ly khai giữa sản xuất và tiêu thụ,
phương tiện và cứu cánh là thâm căn cố đế của sự phân chia

giai cấp. Sự đấu tranh giai cấp phải bùng nổ giữa những người
bị bắt buộc lao động sản xuất và những người được đặc quyền

tiêu thụ”. (The separation of production and consumption, means
and ends, is the root of the most profound division of classes... Class

struggle grows between those whose productive labor is enforced by

25 Sakae Yamada, Kyoiku Katei no Shin Kenkyu, Bunkosha, 1970, tr. 9.