Page 22 - Neşide Dergisi 5.Sayı E-Book

Bir Memleket ve Hizmet Sevdalısı:

Tevfik İleri

Sadık YALSIZUÇANLAR*

evfik İleri’yi en çok, Hakk’a vuslat edinceye başarmıştır. Meşhur “Vagonli Hadisesi” bunun bir
Tdeğin büyük bir aşkla sevdiği eşi Vasfiye göstergesi olarak tarihe geçer.
annenin o güzel gözlerinde görürdünüz. Vasfiye
Aynı hassasiyetle Razgrad olayına da tepki
annenin çileyle yıkanmış olmasına rağmen, vakur,
göstermiştir. Bulgaristan’ın Razgrad şehrinde Bul-
derin ve coşkulu bakan gözlerinde. “Onu ne çok
gar gençleri, Müslüman Türk mezarlıklarını tahrip
özlüyor olmalısınız?” diye sorulduğunda, daima
ederler. Bu yaralayıcı olay milleti galeyana getirir.
şöyle cevap verirdi: “Ben ondan hiç ayrı düşme-
Tevfik İleri ve arkadaşları ise İstanbul’daki Bulgar
dim ki özleyeyim!”
mezarlığına çiçek ve çelenk koyarak, mezar taşın-
Vasfiye anne kendisiyle tanıştığımda 94 ya- dan öç alma duygusu taşıyanlara asil bir cevap
şında olmasına rağmen, beklentilerimin ötesin- verir. Dönemin Valisi bu harekete izin vermese
de dinç, memleket meseleleriyle oldukça ilgili, de, polis barikatlarını aşar, mezarlığa çiçek ve
kanaat sahibi biriydi. Tevfik Bey’i sorduğumda, çelenklerini bırakırlar. Bu hareket Belçika, Finlan-
“Milletine, vatanına âşıktı…” diye cevap vermişti. diya ve İsviçre talebe cemiyetleri tarafından yaz-
Sanırım milletine âşık tabiri en çok ona yakışıyor. dıkları bir mektupta şöyle yankı bulmuştur: “Siz
dünyaya, ölüye nasıl hürmet edileceğini öğretti-
Elli yıllık ömrüne sayısız hizmetler sığdırmış
ve övgüye değer bir hayat yaşamış olan Tevfik niz tebrik ederiz!”
İleri’nin yaşamı 1911 yılında Rize’nin Hemşin Artık evlenme çağı gelmiş olan Tevfik İleri
kazasında başlıyor. Babası Hemşinli Hâfız Celâl 1933 yılında Vasfiye Hanım’la evlenir. Vasfiye
Efendi, annesi Fatma Hanım. Küçük yaşta kardeş- Hanım daha küçükken yöredeki diğer kızlardan
leriyle birlikte İstanbul’a göç ederler, dedesinin
farklı olarak okumayı çok seven, hatta siyasî ge-
Fatih’teki evine sığınırlar. İlk ve orta öğrenimini lişmeleri takip eden, olaylar hakkında fikir yürü-
İstanbul’da Gelenbevî Mektebi’nde tamamla-
tüp, fikir üreten bir kişiliğe sahiptir. Sultanahmet
dıktan sonra Yüksek Mühendis Okulu’na girer ve
Çeşmesi’ndeki ilk görüşmelerinde birbirini se-
parasız yatılı olarak okur. Daha çocuk yaşta çalış-
ven bu iki insan, Tevfik İleri’nin Vasfiye Hanım’a
maya başlar, işportacılık yapar, tatillerde boynu-
söylediği “Biz önce vatanımızı seveceğiz, sonra
na astığı bir kutunun içinde sigara kâğıdı satardı.
birbirimizi!” ilkesiyle birbirine bağlanmış, iki
Okulun senede bir verdiği kunduraları kardeşiyle
candaş olmuşlardır.
bayram ve tatil günlerinde nöbetleşerek giyer-
lerdi. Talebelik yıllarından itibaren hareketli bir Halkına faydalı olmayı aklına koymuş olan
hayat sürmüştür Tevfik İleri. Yaşamının her döne- Tevfik İleri, İstanbul Teknik Üniversitesi’nden İn-
mini vatanına ve milletine adamış olan örnek kişi, şaat Mühendisi olarak mezun olduğunda, 1933
Yüksek Mühendislik Okulu’nda okuduğu yıllar- yılında Karayolları’nda kontrol mühendisi olarak
da Millî Türk Talebe Birliği Başkanı olarak İstan- çalışmayı tercih etmiş, bunun üzerine Erzurum’a
bul’daki öğrencilerin milliyetçilik hareketlerine tayin edilmiştir. Vasfiye Hanım eşini bu uğurda
önderlik etmiştir. Türkçeyi oldukça nitelikli kul- desteklemiştir. Tevfik İleri, Vasfiye Hanım’a yazdı-
lanışı daha öğrenciliğinde kendisini göstermiş, ğı bir mektupta şunları söylemişti: “…Her gittiği-
mükemmel hitabetiyle dikkatleri üzerine çekmeyi miz yerde hürmet ve sevgi bulacağız. İyi insanlar

* Yazar.

20