Page 19 - Çolpan Dergisi 3. Sayı

KÜLTÜR, SANAT ve EDEBİYAT DERGİSİ 19

Atatürk ve Edebiyat

A daha lisedeyken-Manastır Askeri İdadisi-şiir
Yağmur MORKOÇ

Atatürk’ün Edebiyata Verdiği Önem

Atatürk’ün her türüyle sevdiği ve değer verdiği ve edebiyatla ilgilendiğini, şiir yazmasa bile,
edebiyata olan ilgisinin sonraki yıllarda da
bir sanat dalı da hiç kuşkusuz edebiyattır. Atatürk; hayatı sürdüğünden bahsetmektedir.
Atatürk edebiyatın, ulusun her kesimine ifade
ettiğini şu sözlere belirtiyor: “Edebiyatın, her in- boyunca edebiyatla Sınıf arkadaşı Asım Gündüz’ün anıların-
san ve cemiyeti, bu cemiyetin hal ve geleceğini yakından ilgilenmiştir. da yazdığına göre, harbiyede “Namık
koruyan ve koruyacak olan her kuruluş için esaslı Kemal’in şiirlerini bir deftere toplamış ve
eğitim araçlarından biri olduğu kolay anlaşılır.” Edebiyatı toplum ezberlemiştir.”
faydasına yöneltmek
Atatürk’ün Hep Yanındaki Kitap: Çalıkuşu Salih Bozok’a Sofya’dan gönderdiği bir
için kullanmış, mektupta Fransız şairlerden, şiirler çevirdiği-
Edebiyata önem veren Baş Öğretmen ni yazmaktadır. Yani subaylık zamanların-
Atatürk’ün zengin bir kütüphanesi, dilimize okullarda öğrenim da bile edebiyatla ilgilenmiştir.
kazandırdıkları ve yazmış olduğu kitapları vardı
fakat Atatürk’ün okuduğu, yanından–savaşta programlarına İstanbul’da bulunduğu sürece Corinne’nin
dahi-ayırmadığı bir kitap vardır. ÇALIKUŞU. salonunda cumartesi günleri düzenlenen
Eser, sevdiği adamdan ayrılmak zorunda kalıp eklemiştir. müzik ve şiir toplantılarına düzenli olarak
2
Anadolu’ya gitmek zorunda kalan genç bir katılmış ve şiir okumayı yaşamı boyunca
kadın öğretmenin yaşadıklarını anlatmaktadır. şairdi. Benden okuyacak kitap istedi. Bütün sürdürmüştür.
Reşat Nuri Güntekin’in kaleminden çıkan bu kitaplarımı gösterdim, hiçbirini beğenmedi. Bir
kitap Atatürk’ün gönlünde taht kurmuştur. arkadaşımın kitaplarımdan hiçbirini beğen- Anıtkabir Derneği’ni yaptığı araştırmalara
Bu kitabı defalarca okuyup bitirmiş, bazense memesi gücüme gitti. Şiir ve edebiyat diye bir göre Atatürk’ün okuduğu bilinen kitap
rastgele bir sayfayı açıp okumuştur. şey olduğunu o zaman öğrenmiş oldum, ilgi- sayısı 3397’dir. Bu kitapların 1741’i Çan-
lenmeye başladım. Şiir bana cazip göründü kaya Köşkü’nde, 2151’i Anıtkabir de, 102’si
Atatürk Çalıkuşu için, “Biliyor musunuz dün fakat kitabe hocası diye yeni gelen bir zat, ‘Bu İstanbul Üniversite Kütüphanesinde, 3’ü
gece Reşat Nuri Bey’in Çalıkuşu romanını oku- tarzı iştigal seni askerlikten uzaklaştırır.’ diyerek Samsun İl Halk Kütüphanesinde bulun-
dum, çok beğendim. İhmal edilmiş Anadolu’yu, beni şiirle uğraşmaktan men etti. Şiir yazmak maktadır.
genç bir hanım öğretmenin yaşadığı zorlukları hakkında idadi hocasının koyduğu yasağı
ne güzel anlatmış. Bitirince İsmet’e vereceğim. unutmuyorum fakat güzel söylemek ve güzel
Sonra da sizler okuyun.” demiştir. yazmak hevesi hep bende sürdü. diyerek
1
1 Atatürk’ün, 10 Ocak 1922’de Vakit Gazetesinde
Edebiyatın Tanımını Yapan Atatürk yayımlanan, Vakit Gazetesi Başyazarı Ahmet 2 Melda Özverim ’in “ Mustafa Kemal ve Corin-
Emin Yalman’a verdiği mülakatından alınmıştır. ne Lütfü” adlı kitabında verilen bilgiler.
Edebiyatın tanımını yapan Atatürk, “Edebiyat
denildiği zaman şu anlaşılır; Söz ve Manayı
yani insan dimağında yer eden her türlü bilgileri
ve insan karakterinin en büyük duygularını,
bunları dinleyenleri veya okuyanları çok alakalı
kılacak surette söylemek ve yazmak sanatı. “
demiştir.

Atatürk; hayatı boyunca edebiyatla yakın-
dan ilgilenmiştir. Edebiyatı toplum faydasına
yöneltmek için kullanmış, okullarda öğrenim
programlarına eklemiştir. Atatürk fikrin, özellikle
inkılapların yayılması ve kalıcı olmasında en
etkili araç olduğuna inanmıştır.

Kendisi de gazetede çıkan bir söyleşisinde
“Merhum Ömer Naci, Bursa İdadisinden
kovulmuş, bizim sınıfa gelmişti. Daha o zaman