Page 171 - Cuốn 70 năm (c)

đỗ đạt sớm, con đường quan lộ khá hanh thông. Cụ đỗ Cử
nhân khoa thi năm 1906 (khi mới 17 tuổi) sau đó đỗ thủ khoa
trường Hậu bổ, là cơ sở đào tạo viên chức hành chính bằng
tiếng Pháp lúc bấy giờ và lần lượt được bổ nhiệm các chức vụ
khác nhau trong triều đình nhà Nguyễn: Tri huyện Thanh
Ba, Tam Nông (tỉnh Phú Thọ), Tri huyện Đại Từ (tỉnh Thái
Nguyên), Tri huyện Văn Lâm (tỉnh Hưng Yên), Tri huyện
Tiên Du (tỉnh Bắc Ninh), Tri phủ Xuân Trường, Nghĩa Hưng

(tỉnh Nam Định), Án sát ở tỉnh Lạng Sơn, Cao Bằng, Bắc
Ninh, Bố chính tỉnh Phúc Yên. Tuần phủ các tỉnh Cao Bằng,
Ninh Bình…
Bùi Bằng Đoàn là người chính trực, thương yêu con
người, kiên quyết đấu tranh bảo vệ sự công bằng, bảo vệ
người dân nghèo còn đói khổ lầm than. Năm 1928, khi được
cử tham gia Đoàn Thanh tra các đồn điền cao su của các chủ
người Pháp ở Nam Kỳ, với tác phong làm việc cẩn trọng, tỉ
mỉ, khoa học, cụ đã trực tiếp tiến hành điều tra tại nhiều đồn

điền cao su thuộc các tỉnh Biên Hòa, Bà Rịa, Thủ Dầu Một,
Tây Ninh, Chợ Lớn… tập trung chủ yếu vào việc tổ chức sản
xuất, sử dụng lao động, nhất là lao động các tỉnh Bắc Kỳ vào,
điều tra điều kiện ăn, ở, sinh hoạt, tiền lương… của người lao
động. Qua nghiên cứu thấu đáo, trung thực, khách quan,
công minh, đầy đủ, Cụ đã viết bản báo cáo gần 100 trang
bằng tiếng Pháp, nêu rõ những phi lý và vô trách nhiệm
trong tổ chức sản xuất và chính sách đối với người lao động
của giới chủ tại các đồn điền ở Nam Kỳ. Những kiến nghị xác
đáng được chính quyền thực dân xem xét, buộc các chủ đồn
điền phải sửa đổi cách đối xử, tăng lương và cải thiện phần

nào điều kiện sống của công nhân đồn điền. Đặc biệt, trong
thời gian nắm giữ vị trí Thượng thư Bộ Hình, với những kiến
thức sâu sắc về pháp luật dân chủ tư sản, Bùi Bằng Đoàn đã
171