Page 47 - LSDB xa Xuan Thuong

Thành phần của Hội đồng này gồm có: lý trưởng cựu, phó lý
cựu, chánh phó hương hội cựu (gọi là bên văn), các cai đội,
binh lính đã về xã (gọi là bên võ). Với các chức danh trên,
chúng tập hợp lại lập ra hội đồng chứ không ai bầu. Hội đồng
này bầu ra lý trưởng và 4 phó lý; chấm dứt thời kỳ dân đinh
trong xã bầu lý trưởng và phó lý. Viên lý trưởng ngoài bổng
lộc và vơ vét, bóc lột tàn nhẫn Nhân dân còn được cấy 1 mẫu
ruộng, phó lý 5 sào gọi là ruộng bút điền; xã tuần và tuần
tráng thì thu thù lao bằng lúa sương mỗi sào 1 gồi. Hội đồng
kỳ hào là hình thức Nhà nước cấp cơ sở cuối cùng của chế độ
phong kiến và bị xóa bỏ vào tháng 8/1945.

Khoảng từ năm 1920 trở đi, nạn mua danh, bán tước và
khao vọng trở nên phổ biến. Hằng năm, bọn hương lý kỳ
hào xét những gia đình khá giả chúng cho mua chức phó lý
quốc trái (chức này như chức phó lý cựu) và chức hương hào.
Những người mua chức phải nộp lệ phí cho làng khá nặng
(quy ra thóc khoảng 3 - 4 tấn thóc) sau đó phải dựng đám,
mổ lợn làm cỗ khao làng. Khi đã khao rồi thì ra đình có chỗ
ăn, chỗ ngồi như hàng quan chức, đi đâu được mọi người gọi
là ông phó, ông hào; xã có đám ăn khao, đình đám đều được
mời đi ăn uống, hút sách. Những người có máu mặt, con em
của hàng quan chức cũ, muốn có chỗ ngồi trong thôn, ngoài
làng thì phải vọng, gọi là vọng quan viên. Người muốn vọng
quan viên cũng phải nộp lệ phí cho làng và tổ chức khao
làng một bữa khá tốn kém. Những người đi lính về giữ các
chức cai đội, chánh quản, phó quản đều phải khao làng, nếu
không thì bị khinh rẻ. Mua danh, bán tước, khao vọng là một
tệ nạn xã hội gây tốn kém, phiền hà, kể cả đau thương cho
mọi người. Tệ nạn này như một căn bệnh lây lan, từng bước
hủy hoại dần tình làng nghĩa xóm dưới thời phong kiến.

46