Page 113 - Publicationa15
P. 113
หน้าที่พลเมืองกับการปกครองในระบอบประชาธิปไตย 105
การค�านึงถึงใน “หน้าที่” ของความเป็นพลเมืองที่ตระหนักในส�านึกของ
พลเมืองในรัฐและสังคมสมัยใหม่ มิพักต้องพิจารณาถึงสิทธิใหม่ๆ ที่เกิดขึ้น
ท่ามกลางกระแสปัจจุบันที่มีความสลับซับซ้อนเชิงวัฒนธรรมและความพร่ามัว
ของดินแดนอาณาเขตของรัฐที่ง่ายต่อการไม่ตระหนักถึงหน้าที่ที่ต้องปฏิบัติ
ต่อรัฐในฐานะพลเมือง หน้าที่พลเมืองที่ควรพึงพิจารณาให้บังเกิดขึ้น ก็คือ วิถี
ปฏิบัติที่เคารพต่อความแตกต่างการเคารพพื้นที่/ประโยชน์สาธารณะโดยค�านึง
เสมอว่าพื้นที่และผลประโยชน์ส่วนตัวย่อมอยู่ภายใต้พื้นที่/ประโยชน์สาธารณะ
ของส่วนรวม
หนทางในการสร้างกลไกมาตรการที่ท�าให้หน้าที่พลเมืองปรากฏขึ้น
ในสังคมไทยได้ประการหนึ่ง นอกจากการปลูกฝังความเป็นอุดมการณ์ที่
ในท�านองเดียวกันกับการสร้างอุดมการณ์ของชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และ
รัฐธรรมนูญ แต่ยังควรต้องเน้นให้การศึกษาเน้นมิติสังคม ส่วนรวม และเสียสละ
โดยเน้นตระหนักว่าเป็นภาระหน้าที่พลเมืองในฐานะมนุษย์ที่มีศักดิ์ศรี
เท่าเทียมกัน โดยไม่เพียงแต่พยายามเปลี่ยนแปลงบทบาทความรับผิดชอบของ
รัฐบางประการไปสู่พันธะกิจของพลเมืองควรต้องเป็นผู้ดูแลรับผิดชอบ
ร่วมกันเอง และควรเพิ่มบทบาทหน้าที่ความรับผิดชอบต่อหน้าที่พลเมืองให้
เป็นกลไกเสริมสร้างประชาชนให้เป็นพลเมืองที่มิใช่เพียงการก�าหนดหลักสูตร
การศึกษาเท่านั้น แต่ควรก�าหนดไว้ในวิถีการใช้ชีวิตบนปฏิสัมพันธ์กันระหว่าง
บุคคล (เช่น กิจกรรมในโรงเรียน ในสถานที่ท�างาน ฯลฯ) ปฏิสัมพันธ์ระหว่าง
รัฐกับภาคสังคม เพื่อสร้างสังคมพลเมืองที่ตระหนักรู้ว่าตนเองมีทั้งสิทธิและ
หน้าที่ที่ต้องปฏิบัติต่อรัฐ โดยพลเมืองทุกคนล้วนเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันกับรัฐ
อย่างไรก็ดี หนทางที่น�าไปสู่ทางปฏิบัติได้อย่างเป็นรูปธรรมก็คือ การ
พิจารณาว่าผู้ถืออ�านาจปกครอง และผู้ใต้ปกครองย่อมเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน
ดังนั้นผู้แทนปวงชนจึงไม่ควรเป็นตัวแทนผลประโยชน์ทางการเมืองของตนเอง
หรือของกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง แต่ผู้แทนปวงชนต้องมีหน้าที่ผลักดันและปฏิบัติการ
ตามเจตนารมณ์ของปวงชนให้ปรากฏให้เป็นรูปธรรม ขณะเดียวกันในการ
บริหารกิจการบ้านเมืองก็จ�าเป็นต้องพัฒนาส�านึกพลเมืองในฐานะที่เป็นเจ้าของ
_17-0315(091-106)6.indd 105 4/27/60 BE 11:53 AM
