Page 16 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

1 Podstawowe

elementy języka

PÓŁSAMOGŁOSKI, zwane inaczej PÓŁSPÓŁGŁOSKAMI
[j] yeux
[w] oui
[ɥ] cuir

W transkrypcji fonetycznej dwukropek sygnalizuje długą samogłoskę: alors [alɔ:ʀ].
Apostrof przed samogłoską świadczy o obecności h przydechowego lub o braku elizji:
hum ! [’ym]; un héros [œ̃’eʀo].
Jeśli jakiś znak znajduje się w zwykłym nawiasie, np. głoska zwana e niemym [ə],
oznacza to, iż fonem ten nie musi być wymawiany: fenêtre [f(ə)nɛtʀ(ə)].

2. Samogłoski Les voyelles

6 Samogłoskami nazywamy dźwięki, w powstawaniu których uczestniczą jedynie
struny głosowe, zaś strumień powietrza swobodnie przepływa przez kanał głosowy.

7 Samogłoski dzielą się na ustne i nosowe.
Samogłoski ustne (orales) to takie, przy wymawianiu których powietrze przepływa
wyłącznie przez usta. W języku francuskim są to: [a], [ɑ], [e], [ɛ], [ə], [i], [o], [ɔ], [ø], [œ],
[u], [y].
Samogłoski nosowe (nasales) to takie, przy wymawianiu których powietrze przepływa
jednocześnie przez usta i nos: [ã], [ẽ], [ɔ̃], [œ̃]. 1

UWAGI
1. Podczas wymawiania samogłosek stopień otwarcia ust może ulegać zmianie, stąd podział
samogłosek na:
– otwarte (ouvertes), wymagające większego otwarcia jamy ustnej niż w przypadku innych
samogłosek: mère, note, car, lin, plan;
– zamknięte (fermées), wymagające mniejszego otwarcia jamy ustnej niż w przypadku
innych samogłosek: cri, dé, feu, mur, sou, rose.
2. Te same samogłoski mogą dzielić się także ze względu na długość, na:
– długie (longues): corps, mur, tige, rage;
– krótkie (brèves): morte, lu, prix, bac. 2

3. Ze względu na położenie języka w stosunku do podniebienia samogłoski dzielą się na:
– przednie (antérieures), gdy język zbliża się do przedniej części podniebienia:
Date, mère, pré, cri, lin, brun;
– tylne (postérieures), gdy język zbliża się do tylnej części podniebienia:
Sou, rose, note, pâte, bon, plan.

N.B. 3
Niekiedy samogłoska a jest wymawiana w sposób pośredni, a podczas jej artykulacji dochodzi do
wysunięcia języka. Samogłoska taka zwana jest wtedy samogłoską mieszaną (mixte): parisien.

1. W języku polskim nie ma samogłosek nosowych odpowiadających tej definicji. Głoski ą, ę składają się
w rzeczywistości z dwóch dźwięków następujących kolejno po sobie w toku mowy, a ich wymowa
z pełną nosowością zachowała się w praktyce jedynie przed spółgłoskami szczelinowymi. (przyp. tłum.)
2. Obecnie polskie samogłoski nie różnią się między sobą długością. (przyp. tłum.)
16 3. Skrót od łacińskiego wyrażenia nota bene; dotyczy dodatkowych, ale ważnych informacji. (przyp. tłum.)