Page 20 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

1 Podstawowe

elementy języka

o
1 niektóre głoski przedstawiane są za pomocą dwóch lub trzech liter, np.: eu dla [ø], ou dla [u],
on dla [ɔ̃], ch dla [ʃ], gn dla [ɲ];
o
2 jeden znak graficzny może służyć przedstawianiu różnych fonemów: cage, [kaʒ], cire [sir];
gare, gène; nation, partie; tache, orchestre; ville, béquille;
o
3 jeden fonem może być, w zależności od wyrazu, przedstawiany za pomocą różnych znaków
graficznych: [o] w trône, beau, Saône; [a] w cage, femme; [ɛ̃] w lin, étain, simple, symbole,
syntaxe, Reims; [f] w faner, phare; [ʒ] w joli, geôle.

Zdarza się również, iż litera lub litery niewystępujące w wymowie od czasów średniowiecza
wciąż obecne są w ortografii: doigt, tort, vert, lourd.

2. Znaki ortograficzne Les signes orthographiques

1
2
11 Znakami ortograficznymi są: akcenty, tréma , cédille , apostrof i łącznik.
12 Akcenty (accents)
`
Wyróżniamy trzy rodzaje akcentów: akcent ostry (‘ accent aigu), akcent słaby ( accent
ˆ
3
grave) i akcent przeciągły, zwany daszkiem ( accent circonflexe) .
– Akcent aigu występuje nad literą e przedstawiającą dźwięk [e], gdy nie następuje
po niej d, f lub z na końcu wyrazu:
Vérité, coupés. (bez akcentu aigu: pied, clef, chanter, nez itp.)
– Akcent grave występuje:
o
1 Nad literą e przedstawiającą dźwięk [ɛ], na końcu sylaby lub przed końcowym s:
Père, procès.
o
2 Nad literą a w takich wyrazach, jak deçà, déjà, delà, voilà, holà (ale nie w cela);
o
3 Nad literami a, u, e w niektórych wyrazach, które dzięki temu można odróżnić
od ich homonimów:
à, a; là, la; çà, ça; où, ou; dès, des.
– Akcent circonflexe może wystąpić nad literami a, e, i, o, u i oznacza bądź usunięcie
jakiejś litery (najczęściej s) ze starej ortografii francuskiej:
Bâtir (dawniej bastir), tête (dawniej teste), âge (dawniej eage);
4
bądź długą wymowę niektórych samogłosek :
Cône, infâme, extrême.
Niekiedy akcent circonflexe służy do odróżnienia homonimów:
dû (imiesłów czasu przeszłego czasownika devoir), du (rodzajnik cząstkowy);
crû (imiesłów czasu przeszłego czasownika croître), cru (imiesłów czasu przeszłego
czasownika croire);
mûr (przymiotnik), mur (rzeczownik).
1. Znak graficzny w postaci dwóch kropek nad samogłoską. Dalej będziemy używać terminu francuskiego.
(przyp. tłum.)
2. Znak graficzny w postaci haczyka pod literą c. Dalej będziemy używać terminu francuskiego. (przyp.
tłum.)
3. Dalej będziemy używać terminów francuskich. (przyp. tłum.)
4. Nowe reguły ortograficzne, opublikowane 6 grudnia 1990 w Dzienniku Ustaw Republiki Francuskiej,
proponują nowe zasady użycia akcentu circonflexe, w tym całkowite zniesienie tego akcentu, oprócz
niektórych wyjątków, nad literami i oraz u. Zmieniono również użycie znaku tréma. Reguły te opisane są
dokładnie w dalszej części podręcznika (§ 511).

20