Page 22 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

1 Podstawowe

elementy języka

C. WYMOWA LA PRONONCIATION

1. Akcent dynamiczny L’accent d’intensité

17 Akcent dynamiczny (zwany też tonicznym) polega na położeniu większego nacisku
na jedną z sylab wyrazu lub grupy wyrazowej.
Sylaby, na które pada ten akcent, są akcentowane czyli toniczne (syllabes toniques);
pozostałe są nieakcentowane czyli atoniczne (syllabes atones).
Sylaba jest protoniczna, gdy bezpośrednio poprzedza sylabę toniczną; jest natomiast posttoni-
czna, jeśli następuje bezpośrednio po sylabie tonicznej.

18 Akcent wyrazowy (accent de mot). W wyrazach francuskich występujących samo-
dzielnie akcent toniczny pada na ostatnią wymawianą sylabę (może to być przedosta-
tnia sylaba pisana, kiedy wyraz zakończony jest e niemym):
Vérité, sentiment, l’indifférenc(e), les montagn(es),
ils désespèr(ent).

Akcent grupowy (accent de groupe). W zdaniu akcent toniczny pada na ostatnią
wymawianą sylabę. Reguła ta dotyczy każdej grupy słów połączonych wspólnym
znaczeniem i stanowiących całość rytmiczną:
Prenez votre livr(e).
Comme vous le savez, / je pars demain.
Un grand bruit d’homm(es) / et de chevaux / avait succédé / au silenc(e).

UWAGI
1. Rodzajniki, zaimki przymiotne wskazujące i dzierżawcze nie są akcentowane; dotyczy to
również niektórych zaimków, przyimków i spójników.

2. Nie należy mylić akcentu dynamicznego z akcentami graficznymi (grave, aigu, circonflexe).

3. Akcent dynamiczny nie powinien być również mylony z akcentem logicznym (accent
d’insistance), używanym dla podkreślenia wagi danej sylaby bądź wyrazu (nazywa się go
również afektywnym lub ekspresywnym, kiedy wyraża jakąś osobistą emocję czy uczucie,
lub intelektualnym, kiedy podkreśla wartość intelektualną wypowiedzi bądź uwypukla
wyraz uznany za kluczowy); akcent logiczny nie wyklucza akcentu dynamicznego:
C’est détestable !
C’est un spectacle épouvantable !
N’oubliez pas l’importance du surmoi chez Freud !

4. Tonacja (ton). Tonacja jest, najprościej rzecz ujmując, różnicowaniem stopnia wysokości
dźwięku: dźwięk może być mniej lub bardziej wysoki oraz mniej lub bardziej niski.
W szerszym rozumieniu tonacja oznacza szczególny sposób mówienia odpowiadający
stanowi myśli i uczuć: to samo zdanie może być wypowiedziane tonem rozkazującym,
stanowczym, żartobliwym, łagodnym itp.

22