Page 73 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

1. Rzeczownik

a) Tworzenie rodzaju żeńskiego przez dodanie końcówki -e
Formation du féminin par l’addition d’un e

Zasady ogólne
86 W większości przypadków rodzaj żeński tworzy się przez dodanie do formy rzeczow-
nika rodzaju męskiego samogłoski -e, która w wymowie zazwyczaj pozostaje niema:
Ami, amie [ami].
Ours, ourse [uʀs].
N.B.
1. W przypadku rzeczowników zakończonych samogłoską dodanie na końcu wyrazu samogłoski
-e nie powoduje zmiany w wymowie. Samogłoski i oraz u poprzedzające e mają dokładnie
taką samą wymowę w parach wyrazów takich, jak amie/ami czy têtue/têtu. Rodzaj żeński
rozpoznawalny jest zatem wyłącznie w pisowni.
2. W przypadku rzeczowników zakończonych spółgłoską dodanie na końcu wyrazu samogłoski -e
oznaczającej rodzaj żeński może:
a) nie mieć wpływu na wymowę rzeczownika:
Aïeul, aïeule [ajœl];
b) spowodować pojawienie się w wymowie ostatniej spółgłoski, która w rodzaju męskim
pozostaje niema (z wyjątkiem łączenia międzywyrazowego):
Marchand, marchande [marʃã] – [marʃãd]; Parent, parente [parã] – [parãt];
c) spowodować podwojenie lub zmianę ostatniej spółgłoski, a także samogłoski, która ją
poprzedza, i to zarówno pod względem ortograficznym, jak i fonetycznym, co wyraźnie
widać w poniższych przykładach.

Zasady szczegółowe
87 Rzeczowniki zakończone w pisowni na -el lub -eau tworzą rodzaj żeński zakończony
na -elle:
Intellectuel, intellectuelle.
Gabriel, Gabrielle.
Chameau, chamelle.
Jednakże obok form imion żeńskich takich, jak: Michelle czy Danielle, funkcjonują również formy
oboczne: Michèle i Danièle.
Przymiotnik fou (w starofrancuskim fol) w rodzaju żeńskim przybiera formę folle.

88 Rzeczowniki zakończone na -en, -on podwajają n znajdujące się przed końcówką
rodzaju żeńskiego -e (w wymowie zanika nosowość końcówki):
Gardien, gardienne [gardjɛ̃], [gardjɛn].
Baron, baronne [barɔ̃], [barɔn].
W przypadku rzeczowników Lapon, Letton, Nippon, Simon używa się dwóch form rodzaju
żeńskiego: une Lapone albo Laponne, une Lettone albo Lettonne, une Nippone albo Nipponne,
Simone albo Simonne, przy czym forma z podwojonym n występuje znacznie rzadziej.
Rzeczowniki zakończone na -in (-ain) lub na -an – z wyjątkiem Jean, paysan, Valaisan
i Veveysan – nie podwajają końcowego n (w wymowie zanika nosowość końcówki):
Orphelin, orpheline. Châtelain, châtelaine. Gitan, gitane.
Ale: Jean, Jeanne. Paysan, paysanne.
Valaisan, Valaisanne. Veveysan, Veveysanne.

73