Page 147 - E-book หน้าที่พลเมืองและศีลธรรม
P. 147
142
(2) กรุณา ความรู้สึกสงสารและเห็นอกเห็นใจเมื่อเห็นผู้อื่นสัตว์อื่นประสบ
ทุกข์และคิด จะช่วยให้พ้นทุกข์ ในวงแคบกรุณาเป็นคุณธรรมที่ผู้ใหญ่จึงมีและแสดงออกต่อผู้น้อย
เมื่อเห็นผู้น้อยประสบ ปัญหาที่เป็นเหตุให้เดือดร้อนหรือมีความทุกข์ โดยพยายามให้ความ
ช่วยเหลือตามความจําเป็น
(3) มุทิตา ความรู้สึกพลอยยินดีเมื่อเห็นผู้ที่เราช่วยเหลือพ้นจากความทุกข์
ความเดือดร้อนหรือพลอยยินดีเมื่อเห็นผู้อื่นได้ดีมีความเจริญรุ่งเรือง
(4) อุเบกขา ความรู้สึกเป็นกลางหรือความวางเฉย ความรู้สึกเฉย ๆ ไม่ดีใจ
ไม่เสียใจเมื่อ เห็นคนอื่นสัตว์อื่นประสบความสุขหรือประสบความทุกข์
7. สัปปุริสธรรม 7 สัมปุริสะ เป็นภาษาบาลี ตรงกับภาษาสันสกฤตว่า สัตบุรุษะ
ภาษาไทย ใช้ว่า สัตบุรุษ แปลว่า คนดี คนสงบ หมายความว่า เป็นคนดีรอบด้าน และเป็นคนที่สงบ
จากความชั่ว ไม่ยอมทําความชั่ว สัปปุริสธรรม ข้อปฏิบัติของคนดีมี 7 ประการ คือ
(1) ธัมมัญญตา ความเป็นผู้รู้จักเหตุ
(2) อัตถัญญตา ความเป็นผู้รู้จักผล
(3) อัตตัญญตา ความเป็นผู้รู้จักตน
(4) มัตตัญญตา ความเป็นผู้รู้จักประมาณ
(5) กาลัญญตา ความเป็นผู้รู้จักกาล
(6) ปริสัญญตา ความเป็นผู้รู้จักชุมชน
(7) บุคคลปโรปรัญญตา ความเป็นผู้รู้จักบุคคล
ถ้าเป็นชื่อของธรรม มีคําว่า ตา ต่อท้ายด้วย แปลว่าความเป็น เช่น ธัมมัญญ
ตา ถ้าเป็น ชื่อของบุคคล ใช้ว่า ธัมมัญญผู้รู้เหตุ เป็นต้น
(1) ธัมมัญญตา ความเป็นผู้รู้จักเหตุ ธัมมัญญตา คือ ความเป็นผู้รู้จักเหตุ
หมายถึง ความรู้จักธรรม รู้จักเหตุผล รู้หลักความจริง รู้หลักการ รู้หลักเกณฑ์ รู้กฎแห่งธรรมดา รู้
กฏเกณฑ์แห่งเหตุผล รู้หลักการที่จะทําให้เกิดผล รู้จักว่าสิ่งนี้เป็นเหตุแห่งสุข สิ่งนี้เป็นเหตุแห่งทุกข์
เมื่อเห็นผลที่ปรากฏก็รู้ว่าเกิดจากเหตุอะไร เช่น เห็นนักเรียนสอบได้คะแนนสูงสุด หรือได้ที่ 1 ก็รู้ว่า
นักเรียนผู้นั้นรู้วิธีเรียนและขยันในการเรียน เห็นคนติดคุกก็รู้ว่าเขาทําผิดกฎหมายอย่างใด อย่าง
หนึ่ง
