Page 42 - Saidova M. Diana Janibek qizi. Tuproq melioratsiyasi...elektron qo‘llanma 2024 (2)

MASALALAR VA MASHQLAR TO‘PLAMI

1. Yangidan o‘zlashtirilgan to‘q tusli o‘tloqi o‘rtacha sho‘rlangan tuproqlar
quyidagi ko‘rsatkich bo‘yicha xarakterlansin. 0-190 sm.li qatlamda gumus va
ozuqa elementlar zahirasini hisoblang.

Chuqurlik, Tarkibi, % Tuproq zichligi,
sm gumus azot fosfor g/sm 3
0-30 2,72 0,156 0,19 1,20
30-50 2,36 0,140 0,18 1,15
50-70 2,87 0,168 0,18 1,17

70-100 2,43 0,159 0,15 1,34
100-140 1,22 0,063 0,11 1,42
140-190 1,01 0,059 0,10 1,30

2. Suv eroziyasi natijasida har yili tuproqning unumdor qatlamidan 5 sm
yuvilib ketadi. Agar bu tuproqda gumus miqdori 1,9 %, yalpi azot – 0,17 %, fosfor
3
– 0,18 %, kaliy – 1,83 % hamda tuproq zichligi 1,25 g/sm bo‘lsa yo‘qolgan ozuqa
elementlar va gumusni hisoblang.

3. Agar tuproqning singdirish sig‘imi 21 mg/ekv singdirilgan vodorod 100
3
+
g. tuproqda N 8 mg/ekv, tuproq zichligi (hajm og‘irligi 1,37 g/sm ) bo‘lsa, 0-30
sm. li tuproq qatlamida kislotalik muhitni yo‘qotish uchun qancha miqdorda ohak
sarf bo‘lishini hisoblang.
4. Quyidagi suvli so‘rim analizi asosida dasht-qumloq tuproqlarining tuz
profilini chizing.

Tuproq
quruq
Chuqurlik, sm - - -- ++ ++ + + zichligi
qoldiq, % HCO3 Cl SO4 Ca Mg K Na
g/sm 3
0-14 1,96 0,067 0,595 0,692 0,254 0,051 1,3
11-26 0,27 0,061 0,061 0,115 0,020 0,012 1,4
26-38 0,87 0,059 0,059 0,182 0,026 0,020 1,5
38-94 0,44 0,051 0,051 0,053 0,012 0,024 1,4
94-122 0,39 0,067 0,067 0,067 0,012 0,018 1,4

5. Suv eroziyasi natijasida tuproqning 4 sm. li unumdor qatlami yuvilib
ketadi. Agar tuproqdagi gumus 2,9 %, yalpi azot 0,25 %, fosfor 0,22 %, kaliy 1,71
% va tuproq zichligi 1,18 g/sm bo‘lsa yo‘qolgan gumus va oziq elementlarni
3
hisoblang.
6. Agar tuproqning singdirish sig‘imi 100 gr. tuproqda 33 mg.ekv,
3
singdirilgan natriy 10 mg.ekv, tuproq zichligi 1,42 g/sm bo‘lsa, tuproqning
ishqoriy muhitini yo‘qotish uchun sarf bo‘ladigan gips miqdorini aniqlang.

+
7. Quyidagi suvli so‘rim analizi asosida o‘tloqi tuproqlarda Na miqdorini,
hamda shoʻrlanish xarakteri va darajasini aniqlang; 0-100 sm qatlamda tuz
zahirasini hisoblang.