Page 293 - QODIROVA D. ТУПРОҚ ФИЗИКАСИ elektron darslik

20
18
16
14
ЭП почвенного экстракта,ЕСе,dS/m 12
10
8
6
4
2
R = 0,914
2 y = 4,220x
0
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5
Показания штыревого кондуктометра

71 – rasm. Laboratoriya sharoitida ECe ko‘rsatkichi aniqlangan tuproq
namunalarining elektr o‘tkazuvchanligi bilan dala sharoitida namuna olmasdan
o‘lchangan shtirli konduktomer ko‘rsatkichi o‘rtasidagi bog‘liqlik.

Misol.
48 jadval ma’lumotlariga ko‘ra harorat tuzatmalaridan foydalanib shtirli
konduktometr natijalari asosida tuproq sho‘rlanishini baholash
EC shtir – 0,44, harorat – 15,5, EC tuzatish koeffitsienti – 0,53g teng bo‘lsa, u
holda ga teng
bo‘ladi. ESe ni topish uchun olingan natija 4,2 ga ko‘paytiriladi, ya’ni:

Olingan natijaga ko‘ra, o‘rganilgan tuproq kuchsiz sho‘rlanish darajasiga ega
ekanligi ma’lum bo‘ladi.

Shtirli konduktometrni namuna eritmasi bo‘yicha kalibrlash.

Asbob ko‘rsatishini namuna eritma bo‘yicha tekshirish zarur. Namuna
eritmasi sifatida NaCl ning turli konsentratsiyalaridan foydalanish
mumkin. Bu quyidagicha tayyorlanadi. 10 l li chelak olinadi va unga +/-

1% aniqlikda 10 l distillangan suv quyiladi va ustiga 10 g NaCl solinadi,
so‘ngra yaxshilab aralashtiriladi. Asbobning “0” ko‘rsatishi quruq
eletrodlar bilan tekshiriladi va zarur bo‘lsa nolgacha to‘g‘rilanadi.
Elektrodlar quruq latta bilan yaxshilab artiladi (yaxshisi kir yuvish

kukunida uni yuvish kerak), distillangan suv bilan chayiladi va namuna
eritmali chelak o‘rtasiga vertikal holatda tushiriladi. So‘ngra harorat
o‘lchanadi, jadval bo‘yicha ushbu haroratga mos keluvchi NaCl eritmasi

EC ning kalibr qiymati topiladi.
Mustaqil ishlash uchun savollar:
1. Tuproqning elektr o‘tkazuvchanligi deganda nimani tushunasiz?

288