Page 298 - QODIROVA D. ТУПРОҚ ФИЗИКАСИ elektron darslik

Ne kamayganidan keyin magnitlanish boshqa gisterezis egrilik (II)
bo‘yicha kamayib boradi.

Bunda, Ne=0 bo‘lganida magnitlanish yo‘qolmaydi, balki mazkur
modda uchun ma’lum bir Jr qiymatga ega bo‘ladi va bu qiymat
materialning qoldiq magnitlanishi deyiladi. Magnitlanishni yo‘qotish

uchun tashqi maydon N s = N k (koersitiv kuch)ni teskari yo‘nalishda
qo‘yish kerak.
Gisterezis egri chizig‘i haqidagi bilimlar qoldiq magnitlanishning

kattaligi va magnit momentining kattaligini aniqlash imkonini beradi.
To‘g‘ri, bunda magnitsizlanish koeffitsienti haqida bilim ham talab
qilinadi. Darhaqiqat, musbat o‘q J va manfiy o‘q N o‘rtasida yotgan
gisterezis egrilikning uchastkasi berilgan, deylik. Magnitsizlanuvchi

maydon bor bo‘lganida ham, bo‘lmaganida ham magnitlanish ON
kattaliklari tegishli ravishda OJr va OJ ga teng. Bu erdagi

bu yerda, β – J va H masshtablarining nisbati (72-rasm).

72-rasm. Qoldiq magnitlanish (va magnit momenti)ni gisterezis
doiraning ma’lum bo‘lgan shakli bo‘yicha aniqlash sxemasi

Tuproq minerallarini amaliy hisob-kitoblar uchun etarlicha bo‘lgan

aniqlikda izotrop deb, magnitlanishni esa – bir jinsli deb hisoblash
mumkin. Shu sababli ϰm haqiqiy ta’sirchanlik N=0 bo‘lganida eng yuqori

magnit ta’sirchanlik kattaligini ifodalaydi va ϰ′m tuyulma ta’sirchanlikka
teng (ϰm = ϰ′m) deb, J vektor – N vektorga mos keladigan vektor deb,
ϰmN hosilasining qiymati – juda kichik (0,01 dan ortmaydi), hamda J va
H vektorlari oddiygina bog‘langan: J= ϰmH deb hisoblanadi. Albatta,

293