Page 296 - QODIROVA D. ТУПРОҚ ФИЗИКАСИ elektron darslik

Magnitlanishning СГСМ tizimidagi birligi – bu tokning chiziqli
zichligidir (ya’ni, g½∙sm–½∙sek-1) (elektronning magnit momenti, bu

elektronning orbita maydonida orbita bo‘ylab harakatlanishidan hosil
bo‘lgan tokning hosilasi bo‘lganligi sababli) MKSA sistemasidagi J ning
o‘lchov birligi bo‘lib 1a∙m-1 hisoblanadi.

Ma’lumki, N kuchlanganlikdagi magnit maydoni ta’sirida para- va
diamagnit namunalar magnit momentiga ega bo‘ladi, maydon yo‘qligida
o‘rtacha moment nolga teng bo‘ladi va N ko‘tarilgani sari uning kattaligi

ham to‘g‘ri proporsiyada ortib boradi. Shunday qilib,

(3)
bu yerda, ϰm – magnit ta’sirchanlikni ifodalaydi.
Ferromagnetiklar uchun bunday to‘g‘ri proporsiyani yozib

bo‘lmaydi, buning sababi ϰm N kattalikning murakkab funksiyasi
hisoblanadi, moddaning avvalgi holatiga bog‘liq bo‘ladi, N ortishi bilan
ma’lum bir nuqtagacha ko‘tarilib boradi, so‘ngra J→Jx shart bilan
xarakterlanadigan to‘yinish boshlanadi.

ϰm kattaligi SGSM da 1 birlik tokni e∙sm ga nisbatini bildiradigan
СГСМ sistemasidagi birliklarda o‘lchanadi; MKSA sistemasida nisbiy ϰm
birligi bo‘lib o‘lchamsiz kattalik hisoblanadi. Ba’zida nisbiy ta’sirchanlik

kattaligi kiritiladi

(4)

bu yerda, ρ — materialning zichligi.

Magnit hodisalar fizikasida ϰm turli shaklga kira oluvchi
ta’sirchanlik kattaligi ham uchraydi va u haqiqiy ta’sirchanlik bilan

quyidagi nisbatda bog‘lanadi:

(5)

bu yerda, N — materialning turli nuqtalari uchun turlicha bo‘lgan
skalyar kattalik. Masalan, silindr uchun N ning qiymati J eng yuqori
bo‘lgan silindrning o‘rta qismida eng kichik qiymatga ega bo‘ladi.

N=4π sferasi uchun magnitsizlanish koeffitsienti nomini ham olgan.
N tenzor bo‘lib, uning Nki komponentlari Vm magnit potensialidan
ikkinchi xosilasi hisoblanadi.
ga teng ekanligi ma’lum ekanligi

sababli

291