Page 196 - Урманова М. Илмий изланиш укув қулланма

BIR OMILLI DALA TAJRIBALARDA NATIJALARNI

DISPERSION TAHLIL QILISH

1. Bir yillik ekinlarda tajriba natijalarini tahlil qilish.

Agar tajribada faqat bitta omilning ta’siri o‘rganilsa - bunday tajribalar
bir omilli tajriba deb ataladi.

Bir omilli tajribalar bir yillik - ikki yillik va ko‘p yillik ekinlarda

olib borilishi mumkin. Bir yillik ekinlarda tajriba natijalari quyidagi
ketma - ketlikda tahlil qilinadi:

1) boshlangich ma’lumotlar hosildorlik jadvaliga kiritiladi, yigindisi

va o‘rtacha ko‘rsatkichlari aniqlanadi;
2) barcha variatsialanuvchi manbalar uchun og‘ishlar (farqlanishlar)

kvadrati yig‘indisi hisoblab chiqiladi;

3) dispersion tahlil jadvali tuziladi va F-kriteriyasi bo‘yicha nolinchi
gipoteza tekshiriladi. Agar Ff > FT bo‘lsa, u holda ayrim farqlarning

mohiyati aniqlanadi va variantlar (navlar) NSR 05 asosida guruhlarga

ajratiladi. Agar Ff< FT bo‘lsa va N0 rad etilmasa, u holda tanlamalar
o‘rtasidagi barcha farqlaning o‘rtachasi tasodifiy og‘ish chegarasi

bo‘yicha topiladi va bu holatlarda faqat tajriba sch hisoblanadi.
2. Ko‘p yillik ekinlarda tajriba natijalarini dispersion tahlil qilish.

0’z joyini bir necha yil davomida o‘zgartirmay ko‘p yillik ekinlar bilan

(ko‘p yillik o‘tlar, mevali daraxtlar, rezavorlar, uzum va boshqalar) bilan
bog‘liq tajribalarda natijalarini dispersion tahlil qilishda asosiy e’tibor

tadqiqot eksperimentlari olib borilgan butun tajriba davomidagi olingan

natijalardan kelib chiqqadigan xulosalarga qaratiladi. Statistik tahlil
ikkita bosqichni o‘z ichiga oladi:

1. har yilgi ma’lumotlami statistik tahlil qilish,
2. butun tajriba jarayoni davomida olingan hosillar yig‘indisiga

matematik ishlov berish va statistik tahlil qilish.

Ko‘p yillik ozuqabop o‘tlarga oid olib borilgan tajribadan misol
ko‘rib chiqamiz.

1- misol. Ko‘p yillik ozuqabop o‘tlar bilan bog‘liq tajribada olingan

tajriba natijalari 35-jadvalda keltirilgan. Har yil ichida va ikki yillik
tajriba davomida variantlar bo‘yicha farq ishonchlimi?

196