Page 14 - ศาสนาและหน้าที่พลเมือง ม.ต้น

6

ถายทอดความรูบาง และเมื่อพระมหาบุรุษเลิกลมการบําเพ็ญทุกรกิริยา ปญจวัคคียก็ไดชวนกันละทิ้ง

พระองคไปอยู ณ ปาอิสิปตนมฤคทายวัน นครพาราณสี เปนผลใหพระองคไดประทับอยูตามลําพังในที่
อันสงบเงียบปราศจากสิ่งรบกวนทั้งปวง พระองคไดทรงตั้งพระสติดําเนินทางสายกลาง คือการปฏิบัติ

ในความพอเหมาะพอควร นั่นเอง
พระพุทธเจาทรงตรัสรูเวลารุงอรุณในวันเพ็ญ เดือน 6 (เดือนวิสาขะ) ประกา กอนพุทธศักราช

45 ป นางสุชาดาไดนําขาวมธุปายาส เพื่อไปบวงสรวงเทวดาครั้นเห็นพระมหาบุรุษประทับที่โคน
ตนอชปาลนิโครธ (ตนไทร) ดวยอาการอันสงบ นางคิดวาเปนเทวดาจึงถวายขาวมธุปายาส แลวพระองค

เสด็จไปสูทาสุปดิษฐ ริมฝงแมน้ําเนรัญชรา หลังจากเสวยแลวพระองคทรงจับถาดทองคําขึ้นมาอธิษฐานวา
“ถาเราจักสามารถตรัสรูไดในวันนี้ก็ขอใหถาดทองคําใบนี้จงลอยทวนกระแสน้ําไปไกลถึง 80 ศอก จึง

จมลงตรงที่กระแสน้ําวน” ในเวลาเย็นพระองคเสด็จกลับมายังตนโพธิ์ที่ประทับ คนหาบหญา ชื่อ โสตถิยะ
ไดถวายปูลาดที่ประทับ ณ ใตตนโพธิ์ พระองคประทับหันพระพักตรไปทางทิศตะวันออก และทรงตั้งจิต
อธิษฐานวา “แมวาเลือดในกายของเราจะเหือดแหงไปเหลือแตหนัง เอ็น กระดูก ก็ตาม ถายังไมบรรลุ

ธรรมวิเศษแลวจะไมยอมหยุดความเพียรเปนอันขาด” เมื่อทรงตั้งจิตอธิษฐานเชนนั้นแลว พระองคก็

ทรงสํารวมจิตใหสงบแนวแน มีพระสติตั้งมั่น มีพระวรกายอันสงบ มีพระหทัยแนวแน เปนสมาธิบริสุทธิ์
ผุดผอง ปราศจากกิเลส ปราศจากความเศราหมอง มีความตั้งมั่นไมหวั่นไหว
ในปฐมยามแหงราตรี พระองคทรงตรัสรูปุพเพนิวาสานุสติญาณ คือ ญาณที่ระลึกถึงชาติตาง ๆ

ในปางกอน ตอมาในมัชฌิมยาม คือ ยามกลางแหงราตรี พระองคทรงตรัสรูจุตูปปาตญาณ คือ ญาณ
กําหนดรูการเกิดของสัตวทั้งหลาย และในยามสุดทาย คือ ปจฉิมยาม พระองคทรงตรัสรู อาสวักขยญาณ

คือ ญาณหยั่งรูในการสิ้นไปแหงอาสาวกิเลสทั้งหลาย พระองคทรงตรัสรูอริยสัจ 4 คือ ทุกข สมุทัย
นิโรธ มรรค วันที่พระองคทรงตรัสรูในวันเพ็ญ เดือน 6 ประกา พระชนมายุได 35 พรรษา นับแตวันที่

ออกผนวชจนถึงวันตรัสรูธรรม รวมเปนเวลา 6 ป
หลังจากตรัสรูแลวพระองคทรงเสวยวิมุตติสุข ณ บริเวณตนพระศรีมหาโพธิ์ เปนเวลา

7 สัปดาห ทรงรําพึงวา ธรรมะของพระองคเปนเรื่องยากสําหรับคนทั่วไปจะรู พระองคนอมพระทัย
ที่จะไมประกาศศาสนา แตเมื่อพิจารณาแลวเห็นสภาวธรรมวา สติปญญาของบุคคลเปรียบเสมือน

ดอกบัว 4 เหลา คือ พวกที่ฟงธรรมแลวรูเขาใจโดยงาย คือ บัวที่อยูพนน้ํา พวกที่ฟงธรรมที่อธิบาย
ขยายความแลวจะรูธรรม คือ บัวที่อยูปริ่มน้ํา พวกที่ฟงธรรมแลวตองใชระยะเวลานานไตรตรอง

ทบทวนไปมาจึงจะเขาใจเหมือนบัวที่อยูใตน้ํา และพวกสุดทาย คือ พวกที่ฟงธรรมแลวทําอยางไรก็
ไมเขาใจเหมือนบัวที่อยูใตตม เปนอาหารเตา ปู ปลา จากนั้นดวยพระเมตตาของพระองค จึงประกาศ

เผยแผศาสนา พระองคทรงพิจารณาจะสอนพระธรรมใหกับใครกอนเปนคนแรก ครั้งแรกคิดจะสอน
พระธรรมแกอาฬารดาบส แตอาจารยทั้งสองทานตายแลว พระองคจะเผยแผธรรมแกปญจวัคคียทั้ง 5

ที่ปาอิสิปตนมฤคทายวัน พระองคทรงแสดงปฐมเทศนา ในวันขึ้น 15 ค่ํา เดือน 8 (เดือนอาสาฬหะ)