Page 175 - สุขศึกษา พลศึกษา ม.ต้น

175

ผลิตภัณฑประเภทยาจะตองผานการตรวจสอบที่มีมาตรฐานสูงและถูกตอง มีผูชํานาญการที่มีคุณวุฒิ
ในการดําเนินการดวย

ลักษณะของผูที่จะประกอบอาชีพผลิตภัณฑสมุนไพรในการปรุงผลิตภัณฑจาก

สมุนไพร ผูปรุงจําเปนตองรูหลักการปรุงผลิตภัณฑจากสมุนไพร 4 ประการคือ

1. เภสัชวัตถุ ผูปรุงตองรูจักชื่อ และลักษณะของเภสัชวัตถุทั้ง ๓ จําพวก คือ พืชวัตถุ
สัตววัตถุ และธาตุวัตถุ รวมทั้งรูป สี กลิ่นและรสของเภสัชวัตถุนั้นๆ ตัวอยางเชน กะเพราเปนไมพุม

ขนาดเล็ก มี ๒ ชนิด คือ กะเพราแดงและกะเพราขาว ใบมีกลิ่นหอม รสเผ็ดรอน หลักของการปรุง

ยาขอนี้จําเปนตองเรียนรูจากของจริง

2. สรรพคุณเภสัช ผูปรุงตองรูจักสรรพคุณของยา ซึ่งสัมพันธกับรสของสมุนไพรเรียกวา
รสประธาน แบงออกเปน

2.1 สมุนไพรรสเย็น ไดแก ยาที่ประกอบดวยใบไมที่รสไมเผ็ดรอนเชน เกสร

ดอกไม สัตตเขา (เขาสัตว ๗ ชนิด) เนาวเขี้ยว (เขี้ยวสัตว ๙ ชนิด)และของที่เผาเปนถาน ตัวอยางเชน
ยามหานิลยามหากาฬ เปนตน ยากลุมนี้ใชสําหรับรักษาโรคหรืออาการผิดปรกติทางเตโชธาตุ (ธาตุ

ไฟ)

2.2 สมุนไพรรสรอน ไดแก ยาที่นําเอาเบญจกูล ตรีกฎก หัสคุณ ขิง และขามาปรุง
ตัวอยางเชน ยาแผนโบราณที่เรียกวายาเหลืองทั้งหลาย ยากลุมนี้ใชสําหรับรักษาโรคและอาการ

ผิดปรกติทางวาโยธาตุ (ธาตุลม)

2.3 สมุนไพรรสสุขุม ไดแก ยาที่ผสมดวย โกฐ เทียน กฤษณา

กระลําพัก ชะลูด อบเชย ขอนดอก และแกนจันทนเทศ เปนตน ตัวอยางเชน ยาหอมทั้งหลายยาก
ลุมนี้ใชรักษาความผิดปรกติทางโลหิต

นอกจากรสประธานของสมุนไพรดังที่กลาวนี้เภสัชวัตถุยังมีรสตางๆ อีก 9 รสคือ รสฝาด

รสหวาน รสเบื่อเมา รสขม รสมัน รสหอมเย็นรสเค็ม รสเปรี้ยว และรสเผ็ดรอน ในตําราสมุนไพร
แผนโบราณบางตําราไดเพิ่มรสจืดอีกรสหนึ่งดวย

3. คณาเภสัช ผูปรุงสมุนไพรตองรูจักเครื่องสมุนไพรที่ประกอบดวยเภสัชวัตถุมากกวา 1

ชนิด ที่นํามารวมกันแลวเรียกเปนชื่อเดียว ตัวอยางเชน

ทเวคันธา หมายถึงเครื่องสมุนไพรที่ประกอบดวยเภสัชวัตถุ 2 ชนิด คือ รากบุนนาค
และ รากมะทราง

ตรีสุคนธ หมายถึงเครื่องสมุนไพรที่ประกอบดวยเภสัชวัตถุ 3 ชนิด คือ รากอบเชย

เทศ รากอบเชยไทย และรากพิมเสนตน