Page 174 - สุขศึกษา พลศึกษา ม.ต้น

174

1.การตม เปนการสกัดตัวยาออกมาจากไมยาดวยน้ํารอน เปนวิธีที่นิยมใชมากที่สุด ใชกับ

สวนของเนื้อไมที่แนนและแข็ง เชน ลําตนและราก ซึ่งจะตองใชการตมจึงจะไดตัวยาที่เปน
สารสําคัญออกมา ขอดีของการตม คือ สะอาด ปลอดจากเชื้อโรค มี 3ลักษณะ

การตมกินตางน้ํา คือการตมใหเดือดกอนแลวตมดวยไฟออนๆอีก 10 นาที หลังจากนั้น

นํามากินแทนน้ํา
การตมเคี่ยวคือ การตมใหเดือดออนๆ ใชเวลาตม 20-30 นาที

การตม 3 เอา1 คือ การตมจากน้ํา 3 สวน ใหเหลือเพียง 1 สวน ใชเวลาตม 30-45นาที

2.การชง เปนการสกัดตัวยาสมุนไพรดวยน้ํารอน ใชกับสวนที่บอบบาง เชน ใบ ดอก ที่

ไมตองการโดนน้ําเดือดนานๆตัวยาก็ออกมาได วิธีการชง คือ ใหนํายาใสแกวเติมน้ํารอนจัดลงไป
ปดฝาแกวทิ้งไวจนเย็น ลักษณะนี้เปนการปลอยตัวยาออกมาเต็มที่

3. การใชน้ํามัน ตัวยาบางชนิดไมยอยละลายน้ํา แมวาจะตมเคี่ยวแลวก็ตาม สวนใหญยาที่

ละลายน้ําจะไมละลายในน้ํามันเชนกัน จึงใชน้ํามันสกัดยาแทน แตเนื่องจากยาน้ํามันทาแลวเหนียว
เหนอะหนะ เปอนเสื้อผา จึงไมนิยมปรุงใชกัน

4.การดองเหลา เปนการใชกับตัวยาของสมุนไพรที่ไมละลายน้ํา แตละลายไดดีในเหลา

หรือแอลกอฮอล การดองเหลามักมีกลิ่นแรงกวายาตม เนื่องจากเหลามีกลิ่นฉุน และหากกินบอยๆ
อาจทําใหติดได จึงไมนิยมกินกัน จะใชตอเมื่อกินยาเม็ดหรือยาตมแลวไมไดผล

5.การตมคั้นเอาน้ํา เปนการนําเอาสวนของตนไมที่มีน้ํามากๆออนนุม ตําแหลกงาย เชน

ใบ หัว หรือเหงา นํามาตําใหละเอียด และคั้นเอาแตน้ําออกมา สมุนไพรที่ใชวิธีการนี้กินมากไมได

เชนกัน เพราะน้ํายาที่ไดจะมีกลิ่นและรสชาติที่รุนแรง ตัวยาเขมขนมาก ยากที่จะกลืนเขาไปที่เดียว

ฉะนั้นกินครั้งละหนึ่งถวยชาก็พอแลว
6.การบดเปนผง เปนการนําสมุนไพรไปอบหรือตากแหงแลวบดใหเปนผง สมุนไพรที่

เปนผงละเอียดมากยิ่งมีสรรพคุณดี เพราะจะถูกดูดซึมสูลําไสงาย จึงเขาสูรางกายได

รวดเร็ว สมุนไพรผงชนิดใดที่กินยากก็จะใชปนเปนเม็ดที่เรียกวา "ยาลูกกลอน" โดยใชน้ําเชื่อม,
น้ําขาวหรือน้ําผึ้ง เพื่อใหติดกันเปนเม็ด สวนใหญนิยมใชน้ําผึ้งเพราะสามารถเก็บไวไดนานโดยไม

ขึ้นรา

7.การฝน เปนวิธีการที่หมอพื้นบานนิยมกันมาก วิธีการฝน คือ หาภาชนะใสน้ําสะอาด
ประมาณครึ่งหนึ่งแลวนําหินลับมีดเล็กๆจุมลงไปในหินโผลเหนือน้ําเล็กนอย นําสมุนไพรมาฝนจน

ไดน้ําสีขุนเล็กนอยกินครั้งละ 1 แกว

อยางไรก็ตามการแปรรูปผลิตภัณฑสมุนไพร ควรแปรรูปในลักษณะอาหารหรือเครื่องใชที่

ไมจัดอยูในประเภทยารักษา คือไมมีสรรพคุณในการรักษาหรือปองกัน บรรเทา บําบัดโรค เนื่องจาก