Page 164 - พท21001

155

เรื่องที่ 3 เพลงพื้นบาน เพลงกลอมเด็ก

ความหมายของเพลงพื้นบาน

เพลงพื้นบาน คือ บทเพลงที่เกิดจากคนในทองถิ่นตาง ๆ คิดรูปแบบการรอง การเลนขึ้น

เปนบทเพลงที่มีทวงทํานอง ภาษาเรียบงายไมซับซอน มุงความสนุกสนานรื่นเริง ใชเลนกันในโอกาสตาง ๆ

เชน สงกรานต ตรุษจีน ลอยกระทง ไหวพระประจําป หรือแมกระทั่งในโอกาสที่ไดมาชวยกันทํางาน
รวมมือรวมใจเพื่อทํางานอยางหนึ่งอยางใด เชน เกี่ยวขาว นวดขาว เปนตน

ประวัติความเปนมาของเพลงพื้นบาน

เพลงพื้นบานในประเทศไทยมีมาแตโบราณไมปรากฏหลักฐานแนชัดวา มีขึ้นในสมัยใด เปนสิ่งที่
เกิดขึ้นเปนปกติวิสัยของคนในสังคมจึงมีผูเรียกวา เพลงพื้นบาน เปนเพลงนอกศตวรรษ เปนเพลงนอก

ทําเนียบบาง เพราะหลักฐานทางประวัติศาสตร วรรณคดี และความรูทุกแขนงในประเทศไทยไมได
อางถึงหลักฐานเกี่ยวกับการเลนเพลงพื้นบานมีปรากฏในสมัยอยุธยา ซึ่งที่พบคือ เพลงเรือ เพลงเทพทอง

สวนในสมัยรัตนโกสินทร มีชื่อเพลงพื้นบานปรากฏอยูในจารึกวัดโพธิ์และในวรรณคดีตาง ๆ สมัยตน

รัตนโกสินทรที่ปรากฏชื่อคือ เพลงปรบไก เพลงเรือ เพลงสักวา แอวลาว ไกปา เกี่ยวขาว ตั้งแตสมัย
รัชกาลที่ 5 เปนตนมา ปรากฏหลักฐานแนชัดวามีการเลนเพลงเรือสักวา เพลงพื้นบานของไทยเรานั้น

มีมาแตชานานแลว ถายทอดกันโดยทางมุขปาฐะ จําตอ ๆ กันมาหลายชั่วอายุคน เชื่อกันวามีกําเนิดกอน
ศิลาจารึกพอขุนรามคําแหงมหาราชเสียอีก ตอมาคอยมีชื่อเสียง มีแบบสัมผัสคลองจองทวงทํานองไป

ตามภาษาถิ่นนั้น ๆ ในการขับรองเพื่อความบันเทิงตาง ๆ จะมีจังหวะดนตรีทองถิ่นเขามาและมี

การรองรําทําเพลงไปดวย จึงเกิดเปนระบําชาวบาน เพลงพื้นบานใชรองรําในงานบันเทิงตาง ๆ มีงาน
ลงแขก เกี่ยวขาว ตรุษสงกรานต

ตอมาในสมัยกรุงรัตนโกสินทร เปนสมัยที่มีหลักฐานเกี่ยวกับเพลงพื้นบานชนิดตาง ๆ มากที่สุด

ตั้งแตสมัยรัชกาลที่ 1 ถึงรัชกาลที่ 5 เปนยุคทองของเพลงพื้นบานที่เปนเพลงปฏิพากย รองโตตอบกัน
เชน เพลงฉอย เพลงอีแซว เพลงสงเครื่อง หรือเพลงทรงเครื่อง หลังรัชกาลที่ 5 อิทธิพลวัฒนธรรม

ตะวันตกทําใหเกิดเพลงไทยสากลขึ้น เพลงพื้นบานจึงเริ่มหมดความนิยมลงทีละนอย ๆ ปจจุบัน

เพลงพื้นบานไดรับการฟนฟูบางจากหนวยงานที่เห็นคุณคาแตก็เปนในรูปของการอนุรักษไวเทานั้น
ปญหาเนื่องมาจากขาดผูสนใจสืบทอดเพลงพื้นบานจึงเสื่อมสูญไปพรอม ๆ กับผูเลน

ลักษณะของเพลงพื้นบาน

โดยทั่วไปแลวเพลงพื้นบานจะมีลักษณะเดน ๆ เปนที่สังเกตไดคือ

1. สํานวนภาษาใชคําธรรมดาพื้น ๆ ไมมีบาลีสันสกฤตปน ฟงเขาใจงาย แตถอยคําคมคาย
อยูในตัวทําใหเกิดความสนุกสนาน บางครั้งแฝงไวดวยการใชสัญลักษณแทนคําหยาบตาง ๆ เปนตนวา