Page 10 - định lý hình học - hứa thuần phỏng

8 §4 Hai ph¦n cõa đành lý

B§t kì mët môn khoa håc nào đ·u có mët sè danh tø chuyên môn (danh tø riêng).
Ta có bi¸t đưñc ý nghĩa cõa nhúng danh tø đó, nghĩa là có mët khái ni»m v· danh
tø đó, thì mîi có thº bưîc vào nghiên cùu môn håc đó đưñc. Méi mët khái ni»m c¦n
đưñc gi£i thích rõ tính ch§t đ°c bi»t cõa nó đº phân bi»t vîi khái ni»m khác; nhúng
gi£i thích như vªy gåi là đành nghĩa cõa khái ni»m đó; nhúng đành nghĩa trong
hình håc, trong chùng minh bài tªp đôi khi cũng dùng đ¸n. Nên chúng cũng là căn
cù cõa ph¦n chùng minh.

Như ta muèn chùng minh đành lý Pi-ta-go, trưîc tiên c¦n ph£i có khái ni»m
v· “tam giác vuông”- “Tam giác có mët góc vuông là tam giác vuông”. Đó là đành
nghĩa cõa tam giác vuông. Nhưng muèn hoàn toàn hiºu rõ đành nghĩa này, l¤i c¦n
ph£i có nhúng khái ni»m tương đèi cơ b£n hơn, như “góc” , “góc vuông”, “tam giác”.
Trong đành nghĩa cõa nhúng khái ni»m này, l¤i c¦n ph£i có nhúng khái ni»m khác
cơ b£n hơn. Cù như th¸ mãi, s³ d¨n đ¸n nhúng khái ni»m cơ b£n nh§t như “điºm”,
“đưíng”, “m°t”, “khèi hình håc”, ....

Đó là nhúng y¸u tè cơ b£n cõa hình hình håc.
Nhúng tiên đ· và đành nghĩa nêu ð trên, đ·u là nhúng căn cù nguyên thõy nh§t
cõa hình håc. Trên cơ sð đó, có thº suy ra đưñc t§t c£ các tính ch§t cõa không gian,
t¤o thành mët h» thèng lý luªn cõa môn hình håc.

Nhúng tiên đ· và đành nghĩa cõa hình håc đã có ghi chép đ¦y đõ trong sách
giáo khoa c§p II, c§p III, các b¤n mîi håc hình r§t quen thuëc, ð đây không nh­c
l¤i núa.

cccccccccccccuccccccccccccc

§4 HAI PH†N CÕA ĐÀNH LÝ

B¤n muèn nhí thñ làm b§t cù mët đç dùng gì, trưîc h¸t, ph£i đưa nguyên vªt
li»u cho thñ và nói rõ muèn làm cái gì. Như vªy thñ mîi làm đưñc. Nguyên vªt li»u
có nhi·u lo¤i: như gé và tre đ·u làm đưñc bàn.
Nhưng cách làm khác nhau, thì döng cö đº làm cũng không gièng nhau. B¤n
ph£i nói cho thñ rõ là lo¤i nguyên vªt li»u gì, ông ta mîi đ°t k¸ ho¤ch làm và chu©n
bà nhúng döng cö c¦n thi¸t. Đç dùng l¤i có nhi·u thù, như bàn và rương ... đ·u là
đç dùng và có thº làm b¬ng gé, nhưng cách làm và döng cö cũng có thù khác nhau.
Ph£i bàn giao đ¦y đõ nhúng đi·u trên thì ngưíi thñ mîi làm đúng thù đç dùng
mình muèn làm.

Chùng minh đành lý hình håc cũng vªy ví như làm đç dùng. Cho nên trong m»nh
đ· cõa đành lý, trưîc tiên ph£i cho bi¸t đã có nhúng nguyên vªt li»u gì, sau đó ph£i
nói rõ muèn làm gì, có như vªy ta mîi quy¸t đành đưñc dùng gì đº làm. Như trong
các đành lý:

(1) Góc đèi đ¿nh thì b¬ng nhau.
(2) Trong tam giác cân, hai góc ð đáy b¬ng nhau đi·u mà ta ph£i chùng mình đ·u

LT X sÕách hÕ¬nh hò»c
A
E