Page 185 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

ТОМАС ЖОН САРЖеНТ

ТОМАС САРжЕНТ БИЛАН СУҲБАТ

1970-йилларда рационал тахмин-
лар гипотезаси макроиқтисодиётга
осон кириб борган ва унинг ландшаф-
тини узоқ вақтга ўзгартирди. Бунда ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
микроиқтисодиётда ўзининг устувор
парадигмасини сақлаб қолган, оқилона
тахминлар гипотезаси эса стандарт
қарорлар концепцияси сифатида – на-
зарий сингари, амалий макроиқтисодий
моделлаштиришда ҳам фойдаланилган.
Гипотеза дастлаб 1960-йилларнинг
бошларида Жон Мут кичик томони-
дан ифодалаб берилган. 1970-йиллар-
да эса Томас (Том) Саржент ва Роберт
Лукас ўзларининг оқилона тахминлар
соҳасидаги тадқиқотларини намоён эт-
ган ҳолда макроиқтисодиётда ҳақиқий инқилоб қилишди.
Саржентнинг 1970 йил бошларидаги янада муҳим ишлари эмпирик
ва эконометрик тадқиқотларда оқилона тахминларни қўллаш билан
боғлиқ бўлган. Ўзининг 1970 йилда ёзган «Жадаллаштирилган ўсиш
тарафдорлари билан тортишувлар борасидаги белгилар» («A Note on
the Accelerationist Controversy») номли ишида Томас рационал тах-
минлардан фойдаланишнинг яққол намуналарини келтириб, бунда
ушбу ҳолатда табиий тенгламалар гипотезаси учун стандарт эконо-
метрик тестларни қўллаш асоссизлигини кўрсатиб берган. Бу нашрдан
кейин рационал тахминлар гипотезасидан келиб чиққан ҳолда асосий
макроиқтисодий ўзаро алоқалар учун ўхшаш тестларни ўтказиш бўйи-
ча мавзулаштирилган асосий ишлари чоп этилди. Ўз навбатида, охир-
гилари ўзаро макроиқтисодий алоқалар ва моделларни ўрганишнинг
эконометрик усулини ишлаб чиқишни талаб этувчи «тўқнашувчи эгри
тенгламалар чекловлари» деб номланган янги чекловлар шакли пайдо
бўлишига олиб келди.
Том кўпгина соҳаларда янги ишларни амалга оширган. Унинг 1970-
йилларда эконометрика бўйича илк ишлари, табиий ишсизлик дара-
1