Page 333 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

ФРAНКО МОДИЛьЯНИ

ердан, пул миқдорининг маҳсулотларга ва нархни белгилашга унчалик
таъсири йўқ, номинал пул таъминотига нисбатан, албатта (пул миқдори
назарияси). Бошқа тарафдан, кейнс ойлик маошларни ўзгармас (қуйига
йўналган) деган реалистик ғояга ишонишади. Бу дегани, улар ошиб кет-
ган ишчи таклифига зудлик билан жавоб бериш учун қисқартиришмайди.
Қачонки ишсизлик керакли даражадан ошиб кетса, ишчилар номинал
маош талабларини пасайтиришмайди, фирмалар ҳам маош таклифлари-
ни туширишмайди. Унда пул бозорини нима тозалайди? яна айтаманки,
бу номинал даромаддаги пасайишдир. Лекин, нархлар асосан ўзгармас ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
бўлгани учун, бу пасайиш ҳақиқий даромадда ва қисман иш билан таъ-
минланиш даражасида рўй бериши лозим. агар номинал пул таъминоти
танқислиги барча пул талабини таъминлай олмаса, бозор маҳсулот ва иш
билан таъминланганликдаги пасайиш билан тўғриланади. кейнс айтга-
нидек, фундаментал масала шуки, нархлар мослашувчан эмас.
Солоу: Лекин, тез ўзгарувчан эмас.
Модильяни: Бу тўғри. Улар жуда секин жавоб бериши мумкин, лекин
ҳақиқий пулдаги жуда секин ўзгариш тезкор барқарорлаштириш учун
зарур бўлган ҳақиқий пул таъминоти кенгайишини келтириб чиқара
олмайди. Унда нима барқарорлаштиришни қайта ўрнатади? Маошлар
ва нархлар ўзгармас бўлганидан кейин, номинал даромаддаги тушиш
фақатгина ҳақиқий даромад ва иш билан таъминланганликдаги тушиш
орқали содир бўлиши мумкин. У ерда пул талабини пул таклифи билан
тенглаштирувчи ва бозорни тозаловчи ҳақиқий даромаднинг ягона да-
ражаси бўлади.
Солоу: Фоиз даражаси ҳақида ҳеч нарса йўқми?
Модильяни: Фоиз даражаси кейинги ўринда барқарорлаштирувчи
механизм сифатида келади. Фактда эса, кейнснинг ягона эришган ютуғи
фақатгина ишсизликнинг бозорни тозаловчи омиллигини кўрсатишдан
иборат эмасди, у пулга бўлган кучли талабни маҳсулотдаги пасайиш-
га сабаб бўлувчи ва шундан пулга бўлган талабни ҳам, пулга бўлган
талаб пул таъминоти билан тенглашгунча бўладиган механизмни ҳам
пухта ишлаб чиқди. Механизмни ишлаб чиқиш жараёнида, классикчи-
ларга номаълум бўлган ҳолда, у янги иқтисодиёт соҳасини яратди. Бу
макроиқтисодиёт эди.
Макроиқтисодиёт ёки пул таъминоти иш билан таъминланганликни
аниқловчи, ҳозиргача кўп иқтисодиётчиларга маълум бўлган 4 та устун-
га асосланадиган механизмдир. Улар:
1. Бартараф этиш афзалликлари.
2. инвестиция функцияси.
3. истеъмол ва жамғариш функцияси.