Page 335 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

ФРAНКО МОДИЛьЯНИ

1944 йилги мақоладан ёки IS-LM аппаратидагидан фарқ қилмайди,
менимча.
Модильяни: Мутлақо тўғри. Лекин мен шуни таклиф қиламанки,
яъни ишсизлик ҳақида ўйлаш юқумли касаллик эмас, балки бозорни то-
залайдиган, фойдали ва улкан янгилик, ўзгарувчи кучдир. ишсизлик эса,
тенглаштирувчи механизмдир. Биз иқтисод фақат иш билан таъминла-
нишни тўлиқ даражага етказиши керак деб ўйлаганимиз учун ишсизлик
биз учун керак эмасдай туюлади. Лекин ишсизлик иқтисодиётнинг тизим
хусусияти бўлиб, трансакцияларни амалга ошириш учун пулга таянади. ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
ишсизликнинг олдини олиш учун пул таъминотини тўғри йўлга қўйиш
керак ёки фоиз ставкасини тўғрилаш керак. Тўлиқ иш билан таъминлан-
ганликка етказувчи бошқа йўл йўқ. Бошқа автоматик нарса йўқ.
Барнетт: Пул сиёсати устида олиб борилган баъзи ишлар пул ўтка-
зиш механизми кредит канали орқали ишлайди деган эҳтимолликка
урғу берди. Бу илмий ишнинг туб мақсади пул сиёсати истеъмол-
чи ва бизнес харажатига таъсир қилиши мумкин, чунки бу орқали
у фоиз ставкаларига эмас, балки агентлар учун яроқли бўлган кре-
дит миқдорига таъсир ўтказади. Бу иш кўпинча баъзи кузатишлар
орқали кучайтирилади, яъни харажатнинг фоиз эластиклиги пул
сиёсатининг катта таъсирини ҳақиқий иқтисодий ҳаракат деб ту-
шунтириш учун жуда озлик қилади. Нима деб ўйлайсиз, пул сиёса-
тида бирор муҳим кредит канали борми?
Модильяни: Менинг бу саволга муносабатим, унинг устида кўплаб
ишлар олиб борган бўлсам-да, охирида бу савол амалийдир, назарий
эмас. Пул сиёсатининг банклар савдо қарзлари сифатида таъминлайди-
ган кредит миқдорининг ўзгариши орқали қисман ҳамда унинг нархи
орқали ишлашига ишониш мумкин. Бу йўл билан уни бозор фоизлари
сифатида ҳаракат қилишида бироз таъсири бўлиши мумкин, аммо фо-
изларни катта силжишларга сабабчи бўлиши шарт дегани эмас. Ўйла-
шимча, келгусидаги илмий ишлар буни тузатишга ёрдам беради. Бироқ,
ечим чексиз бўлмайди, ечим молиявий воситачилар структураси ва
уларни бошқарувчи қонунларга таянган бўлади.
Солоу: Яна бир сўрамоқчи бўлган саволларимдан бири, менимча,
аллақачон жавоб бериб улгурдингиз. Бугунги кунда Кейнсчи бўлиш-
нинг маъноси нимада? Лекин, тушунишим бўйича, ҳозиргина айт-
ганингиздек, Кейнс иқтисодиётининг негизида, сиз ўзингизни Кейнс
иқтисодиётининг намояндаси деб ҳисоблайсиз?
Модильяни: Мутлақо тўғри. Мен ўзимни кейнсчилардан деб
ҳисоблайман. Менинг фикримча, кейнс иқтисодиёти ҳақиқий улкан
таъсирга эга бўлибгина қолмай, балки янги ва улкан ғоялар мажмуи си-