Page 334 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

ФРAНКО МОДИЛьЯНИ

4. Жамғарма ва инвестиция тенглиги.
ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
Бартараф этиш афзалликлари шунчаки пулга бўлган талаб, фоиз
ставкасига боғлиқ дегани эмас. У улкан хатони ёритишга олиб келади,
классик пул назариясини тахмин қилишда, яъни пул нархи унинг товар-
ларни сотиб олиш кучи (бир долларга лойиқ саватлар). Бу дегани, пул
танқислиги унинг сотиб олиш кучида тезкор ўсишга олиб келиши лозим
(нарх даражасида пасайиш). Энг аҳамиятлиси, «пул келажакда», унинг
нархи пулнинг эртанги нархи билан бугунги нархида ҳисобланади, од-
дийгина қилиб айтганда (1+ р), р тегишли фоиз ставкасидир.
шунингдек, тажрибалар шуни кўрсатадики, молиявий бозорлар
бозор ҳолатларига жуда ҳам сезгир: Фоиз ставкалари (айниқса, қисқа
вақтда) юқори даражада мослашувчан. шундай қилиб, пулга бўлган та-
лаб таъминотда кам бўлса, тезкор равишда омборни йўқотиш ёки кеч-
ки овқатдан тежаб қолиш, товарлар нархини куч билан тушириш эмас,
балки келажакдаги пулга бўлган даъво портфелига барҳам бериш (ёки
келажакдаги пулнинг қарзга олинишини ошириш), бугунги ва келажак-
даги пул ва савдонинг ошишига етаклаш, фоиз ставкаларидаги ошишни
назарда тутади. ва бу инвестициядаги тушиш орқали содир бўлган кам
миқдордаги маҳсулотга етаклайдиган занжирни бошлайди, шунда даро-
мад билан таъминланганлик ҳам пасаяди. Бу тушиш, фоиз ставкалари-
даги ўсиш билан биргаликда, пулга бўлган талабни унинг таъминотига
етказмагунча камайтиради.
Солоу: Ҳа, демак, фоиз ставкаси асосий нарх бўлиб ҳисобланар
экан-да.
Модильяни: аслида, бу бир ва фоиз ставкасининг йиғиндисидир.
агар сизда ва тизимда пул танқислиги бўлса, у, биринчи навбатда,
кўпроқ пул олишга, нақд пулларни йўқ қилиш орқали ёки қарз олиш
орқали бугунги пулни эртанги пулга алмаштиришга ҳаракат қилади.
Фоиз ставкалари инвестицияни тушириб оширади, сўнгра ажойиб
тенглик пайдо бўлади: инвестиция омонат кассаларда йиғилган пулга
тенглашади, ҳозиргача бўлган классик қарашдаги нуқтаи назар тенг-
лигига ҳатто улар ҳам ишонишмаган эдилар.
Солоу: Тўғри.
Модильяни: Даромад ҳам пул талаби билан таъминот тенглаши-
ши учун ўзгаради. Бу ҳам фоизлардаги ўсишни ва даромаддаги тушиш-
ни келтириб чиқаради. Бу иккови талаб ва таклифнинг тенглашишига
хизмат қилади. Энди қанча миқдорда фоизлар ўсади-ю, даромад пасая-
ди? Бу системанинг параметрларига (талаб эластиклиги) боғлиқ.
Солоу: Ҳозирги айтганингиз, битта ҳикояни турли йўл билан ай-
тиб, нима муҳимлигини таъкидлашга ўхшайди. Лекин, бу, асосан,