Page 337 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

ФРAНКО МОДИЛьЯНИ

бунинг натижасида, акциялар кўпроқ жалб этувчи бўлиб боряпти ва
ҳоказо. аслида, эса Қўшма штатлардаги биржа бозори жиддий пуфак-
чалар исканжасида. Ўйлашимча, акцияларни ортиқча баҳолаш 25 %
тартибда, жараён табиатига кўра, бутун тизим қачон қулашини олдин-
дан айтиш мумкин эмас. Фикримча, агар ортиқча баҳолаш сезиларли
даражада бўлса ва у секинлик билан йўқолмаса, бу унинг қулаб туши-
шига сабаб бўлади.
Барнетт: Унда сизнинг изланишларингиз Шарқий Осиёдаги охир-
ги беш йил ичида содир бўлган номўътадил иқтисодий ҳолатни ту- ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
шунишимизга қандай ёрдам беради?
Модильяни: Менинг бу борадаги фикрим пуфакчалар табиатига
жуда ўхшайди, кутилган юқори фойдалар капитални жалб этади. капи-
талнинг жалб этилиши алмаштириш ставкалари савдо балансидаги кат-
та дефицитларни келтириб чиқариб ушлаб турибди, капитал оқими ал-
маштириш ставкаларини капитал инвестицияларни кўпроқ жалб этувчи
бўлишини қўллаб-қувватлади. Демак, одамлар ўша фойдаларини дои-
мий эмаслигини англамагунча сиз қобиқда ўралиб қоласиз. Ўйлашимча,
пуфакчалар ривожлана олмайдиган ёки қийинчилик билан ривожлана-
диган, шунингдек, қисқа вақт капитал инвестициялари учун талаб эти-
ладиган захиралар тизимини ўрнатиш халқаро ҳолатнинг келажаги учун
муҳим деб ҳисоблайман.
Солоу: Энди, иш ҳақи бўйича фикрингизни сўрамоқчи эдим. Бугун
номинал ёки ҳақиқий иш ҳақини қандай моделлаштирган бўлардин-
гиз?
Модильяни: Бу, ўйлашимча, бугун биз дуч келаётган энг асосий му-
аммолардан бири, чунки менинг моделимда, иш ҳақи ва нарх даражаси
ташқи омиллардир. Чунки, нархлар асосан даромадларга таянади, ма-
ошлар эса мослашувчан эмас. иш ҳақи сўзсиз ишсизликка қарши жавоб
бераётгани йўқ. Хўш, унда маошларни нима қилиш керак? Ўйлашимча,
маошларнинг қаттиқлиги тарихийдир. ХIХ асрдаги ҳолат бугунгидан
тубдан фарқ қилганининг эҳтимоли катта. Ўша асрда рақобатдош сано-
атларнинг, шунингдек, қишлоқ хўжалигининг роли катта эди. Ҳар қандай
ҳолатда ҳам, маош нарх даражасининг асосий таркиби ҳисобланади.
Унда маошни нима белгилайди? Хўш, энди европадаги бирлашма-
лар кучли бўлганлигидан муаммоларга дуч келдик. Улар шунчалик
номаъқул бўлишдики, маошларнинг кўтарилишига сабаб бўлди. Лекин,
менинг фикрим шуки, узоқ вақт ичида биз реал иш ҳақи, номинал иш
ҳақи, муҳокама қилинадиган ойлик ва нархларнинг умумий келишувига
келишимиз керак. Бу италияда содир бўлган ҳолатдир.
Солоу: Шу ҳақда кўпроқ гапириб берсангиз.