Page 342 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

ФРAНКО МОДИЛьЯНИ

Массачусетс технологиялар институтида ўтган дарсингизни тилга
ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
олган. Лекин, мен шуни тушуниб етдимки, сиз Барронинг ҳукумат
молияси ҳақидаги қарашларига қўшилмайсиз. Нега?
Модильяни: Барронинг Рикардиан эквивалентлиги назариясида Мо-
дильяни-Миллер теоремаси билан муҳим боғлиқликдан ташқари уму-
мий ҳеч нарса йўқ. Модильяни-Миллер теоремасида бу капитал струк-
тура ва Барро теоремасида эса, бу – ҳукумат етишмовчилиги. Менимча,
Барро назарияси элегантлигига қарамасдан унда моҳият йўқ. Мен ту-
шунмайман, нимага кўпчилик тахминга ишонтирилгандек туюлади.
Далил ҳайрон қоларли даражадаги тахмин остида туради, ҳамма киши
меросхўрига эътибор қаратади, худди ўзига ғамхўрлик қилгандек. агар
ушбу тахминни ташласак, бу ерда ҳеч қанақа даъво қолмайди. Тўғри,
хулқ-атворга асосланган назария ҳимоясиздир. Лекин, шунақа турдаги
назария жуда оз ва умумий бўлолмайди. шунчаки ўзингдан сўраб кўр,
нима бўлган бўларди. келинг, 2 та оилани мисол қилиб оламиз, битта-
сида умуман бола йўқ, биттасида 10 бола бор. Рикардиан эквивалентли-
гига кўра, иккала оила турлича бўларди. Солиқлардан фойдаланишда ва
иқтисодий етишмовчиликда. аммо, шу нарса аниқки, боласи йўқ оила
етишмовчиликни афзал кўрарди ва наригиси солиқни. Ҳаттоки, нимага
боласиз оила кўпроқ тежайди, қачонки ҳукумат етишмовчилик муаммо-
ларини бошдан кечирганда. Мен афсусдаманки, бирон-бир ёнма-ёнлик
бўлганда доим Модильяни-Миллер ва Рикардиан эквивалентлиги ўрта-
сида қилинади.
Мен, аслида, тажрибамдаги далилни таклиф қилдим ва уни аниқ
кўпчилиги шуки, ҳукумат қарзини капиталдан қайтаради, уй эгалари
эса мажбуриятидан ва иқтисоддан. Менинг мақолам бироз эски, гарчи у
нашрсиз изланишда кўчириб олинган бўлса-да. Лекин, яқин тарихда
бир эпизод бор, бу зўр имкониятни таъминлайди. Барронинг умр
узоқлигига тахминий меъёрнинг ёнига қарши ҳеч қандай юксиз мо-
дел – тартибсизлик таъсири. Мени назаримда, жуда зўр бажарилган.
Рейган томонидан солиқларни қисқартириш ва харажатни ўстириш
1981- ва 1992-йиллар орасида содир бўлган. Федерал қарз 3,25 марта,
номинал иш ҳақи 117 % ўсди (Президентнинг 1994 йилдаги баёноти).
Мени моделимга кўра, шахсий мулк қатъий равишда соф солиқ фой-
дасига ёнма-ён ва бу 117 % ўсиши ҳам керак эди, ички соф нархга боғлиқ
тарзда, албатта. Лекин миллий мулк 117 % фоизга қазрлардан холис
ҳолда кўтарилиши керак эди ёки 117 – 23 = 94 % га. 23 % соф фойда эса
ҳукумат қарзи сифатида чиқариб ташланади умр узоқлиги тахминига
кўра. Миллий ғазнанинг аниқ ўсиши 88 % бўлади, бу, албатта, менинг
тахминимга кўра. Бошқа тарафдан олганда, агар ҳукумат қарзи миллий
2