Page 209 - Nobel_10.02.25_Neat

ИЛМИЙ-ОММАБОП РИСОЛА , II ҚИСМ

менга тугун назарияси бўйича очиқ муаммоли мавзу беринг дедим.
У менга машҳур, жуда қийин муаммоли мавзуни берди – тугун-
ларнинг «асфериклиги» ( the «asphericity» of knots). У йигирма беш
йил давомида очиқ бўлган ва ечими топилмаган эди. Мен бу муам-
мони ҳал қилмаган бўлсам ҳам, мен маҳсус кейсни ечдим.

Натижамнинг тўлиқ баёнини оддий одам учун шакллан-
тириш осон эмас, лекин бу ҳатто мактаб ўқувчиси ҳам тушуниши
мумкин бўлган ва менинг ишимгача маълум бўлмаган қизиқарли
маънога эга эди: ўзгарувчан тугунлар (alternating knots) «ажрал-
майди», уларни ажратиб бўлмайди.

Шундай қилиб, мен қуйидаги мақсадларимга эришдим:

1) «табиий» саволга жавоб берадиган;
2) шакллантириш учун осон;

3) чуқур, мураккаб исботга эга;

4) тўла фойдаланилмайдиган, соф математикага эга эди.

1954 йилнинг кузида мен ўз натижамни исботлаш учун ка-
лит бўлган муҳим ғояга эришишга муваффақ бўлдим. Тезис 1956
йилда Annals of Mathematics журналида чоп этилган; аммо исбот
1954 йилнинг кузида амалда бўлган эди. Бу ҳикоянинг биринчи
қисми. Ва ҳозир 2-ҳаракат – эллик йил ўтгач, деярли шу кунгача.
Кечки пайт 10 да менинг уйимга қўнғироқ бўлди. Неварам Яков
Росен алоқада эди. Яков тиббиёт мактабида иккинчи босқичда
ўқирди. Улар тугунларни (knost) ўрганаётганини, у материаллар-
га тушунмаётганини ва ҳатто маърузачи ҳам уларга тушунмаётга-
нини айтди. Боғланиш рақамлари (linking numbers) нималигини
тушунтириб беришимни айтди. Нима учун тугунларни ўрганаёт-
ганларини сўрадим? Баъзида ДНКАдаги ҳужайра тугунлашади.
Тугун характеристикасига боғлиқ бўлган ҳолда у саратонга олиб
бориши мумкин. Хуллас улар тугунларни ўрганишлари кераклиги-
ни айтди. Мен Яковни уйга келишини айтдим. Унга тугунлар (knost)
ҳақида, рақамлар боғланиши (linking numbers) ва менинг тезисим
ҳақида айтиб бердим.

Мухбир: Сиз МИТда алгебраик боғланишлар (топология) бўйи­

207