Page 285 - Nobel_10.02.25_Neat

ИЛМИЙ-ОММАБОП РИСОЛА , II ҚИСМ

Роберт Мертон: Менимча, бунинг бир қисми технологиянинг
ривожланиши ва ресурсларнинг янада самарали тақсимланиши
бўлиб, бунда томонларнинг биронтаси ҳам нимадандир воз кечиши
шарт эмас. Институтларга келсак, улар кўпроқ меҳнат қилишлари
керак бўлади. Улар ё ижодкорроқ бўлишлари, ё кўпроқ таваккал қи-
лишлари, ё таваккалчиликни бошқариш йўлларини излашлари ло-
зим. Иқтисодчи нуқтаи назаридан бу мантиқли. Таваккалчиликни
ҳар бир шахсга юклаш ўрнига, институтлар уни тақсимлашнинг са-
маралироқ усулини топиши кутилгани анча маъқул. Шунинг учун,
шу йўналишда ҳаракат қилиб, аниқ яхшиланишларга эришишимиз
мумкин. Афсуски, ҳар қандай соҳа ва касбда ахлоқсиз ҳолатлар уч-
райди. Аммо ўйлайманки, молиявий хизматлар соҳасида ишлайди-
ган одамларнинг аксарияти чиндан ҳам яхши иш қилишга ва тўғри
йўлдан боришга интилади.
Мухбир: Сиз автомобиль ишлаб чиқарувчи билан ўхшатма кел­
тирдингиз, ахир битта эшикли ва бир хил рангдаги машина яратиб
бўлмайди­ку. Демак, молия институтлари, сиз айтганингиздек, янада
инновацион бўлиши керак.

Роберт Мертон: Ҳа, ҳозирги кунда муассасалар таваккалчи-
лик ва қарор қабул қилиш масъулиятини алоҳида оилаларга юклаш
орқали ўз ишларини осонлаштиришмоқда. Чунки уй хўжаликлари
кўпроқ таваккалчиликни ўз зиммаларига олишмоқда ва муассаса-
лар бундай мажбуриятларни ўз зиммаларига олишлари шарт эмас.
Бу, ўз навбатида, кўпроқ одамларга молиявий маслаҳатчи бўлиш
имкониятини беради, чунки улар ҳам бу мажбуриятни ўз зиммала-
рига олишлари шарт эмас. Бу, шубҳасиз, ишлаб чиқарувчи учун му-
раккаброқ, шунинг учун қандайдир парадокс юзага келади: мижоз
учун қанчалик осон, тушунарли ва қулайлик қилсангиз, ўзингиз
учун шунчалик мураккаб бўлади.

Автомобиль мисоли билан айтганда, тўртта эшик ўрнига бит-
та эшик ясаш осонроқ ва агар барча машиналарни бир хил рангда
ишлаб чиқарсангиз, мураккаб бўяш танловига ҳожат қолмайди.
Аммо, албатта, бу ҳақиқий мижознинг эҳтиёжларини ҳисобга ол-
майди. Бу соҳада ҳам, автомобилсозлик ва бошқа соҳаларда бўл-
гани каби, менимча, охир-оқибат улар рақобатбардошлик туфай-
ли мижоз учун тўғри бўлган нарсани қилишга мажбур бўладилар.

283