Page 287 - Nobel_10.02.25_Neat
P. 287
ИЛМИЙ-ОММАБОП РИСОЛА , II ҚИСМ
ларида ҳам, фонд бозорида иштирок этиб, молияга қизиқсам-да,
буни тўлиқ кунлик иш деб ҳисобламасдим. Биласизми, мен буни
ҳар доим иш вақтидан ташқари машғулот деб ўйлардим. Аслида,
аспирантурада ўқишнинг охирги босқичларида иқтисодиёт соҳа-
сига ўтишга қарор қилдим.
Мухбир: Мен қаердадир сизнинг ҳақиқатан ҳам муҳим бир иш
қилмоқчи эканингизни айтганингизни ўқиганман.
Роберт Мертон: Бу менинг қароримга катта таъсир кўрсат-
ди. Колумбияда бакалаврда давримда муҳандислик факультетида
таҳсил олдим. Муҳандислик ва математика бўйича кенг кўламли,
шунингдек, турли соҳаларда таълим олдим. Кейин амалий матема-
тика бўйича докторлик диссертациясини ёзиш учун Калифорния
технология институтига бордим. У ерда барча керакли курсларни
ўтдим ва малака имтиҳонларини топширдим. Шундай қилиб, мен
диссертациям учун тадқиқот мавзусини танлаш вақти келгани-
ни англадим. Ниҳоят, нима қилишим кераклиги ҳақида жиддий
ўйлашга мажбур бўлдим. Икки нарса содир бўлди: Биринчидан,
мен фонд биржасини кузатиб борардим ва ўқишимга халақит бер-
масдан, эрталабки соатларда бу билан шуғулланардим.
Иккинчидан, математика ва амалий соҳалардан фойдаланган
ҳолда одамлар ишлаётган муаммоларни кўриб чиқишни бошладим.
Бу плазма физикасидан тортиб, суюқлик механикаси ва идишдаги
сув тўлқинларигача бўлган муаммоларни ўз ичига оларди. Лекин
буларнинг ҳеч бири мени қизиқтирмади. Бу 1967 йилда, яъни 60
йилларнинг ўрталари ва охирларида содир бўлди. Ўша пайтда, гар-
чанд мен конгрессда бўлмасам-да, макроиқтисодий муаммоларни
ҳал қилдик, деган фикр мавжуд эди. Бизда Иқтисодий маслаҳат-
чилар кенгаши бор эди ва Кеннеди, кейин эса Жонсон даврида ма-
кроиқтисодий муаммоларни ҳал қилганимизга ишонардик. Мен бу
ҳақда ўйлаб, «Агар сиз иқтисодиёт соҳасида бирор нарса қила ол-
сангиз, ҳатто кичик бир нарса бўлса ҳам, жуда кўп одамларга таъ-
сир ўтказа оласиз», деган хулосага келдим. Бу мени жуда қизиқтир-
ди. Шундай қилиб, ҳақиқатан ҳам нимадир қила олиш имконияти
ва менинг фонд бозорлари ҳамда шунга ўхшаш нарсаларни тушу-
нишим каби иқтисодиёт ва математика бўйича олган билимларим
бирлашди.
285
