Page 303 - Nobel_10.02.25_Neat

ИЛМИЙ-ОММАБОП РИСОЛА , II ҚИСМ

Ортга назар ташлаганимда, нега шундай бўлганини аниқ
билмайман. Албатта, муаммолар борлигини биласиз, қашшоқлик
ва шунга ўхшаш нарсаларни кўрасиз, лекин бу ҳақда нима қилиш
мумкинлигини билиш бутунлай бошқа масала. Баъзи одамлар буни
жуда яхши билишади. Аммо мен бундай эмасдим. Йилнинг кўп қис-
мини шу масала устида бош қотириб ўтказдим.

Менимча, бу яхши натижа берди, чунки асосий масала одам-
ларнинг нима қилиш ва қандай ҳал қилишлари кераклиги ҳақида
фикр юритдим. Режалаштириш ўрнига янги лойиҳаларни бош-
лашнинг тизимли йўлини топиш керак, деган хулосага келдим.
Бошқача айтганда, бу Ғарб иқтисодиётига ўхшаш, анча майда
қисмларга бўлинган ёндашув эди. Ўша пайтда Ҳиндистон бундай
эмасди. Ҳиндистон иқтисодий муаммоларга модель яратиб, кейин
у қандай натижа беришини ҳал қилиш орқали ижобий ютуқларга
эришишга ишонарди.
Мухбир: Бу яхши натижа бермадими?

Жеймс Миррлис: Йўқ-йўқ. Шунчаки «Буни қилинг» деб ай-
тиш билан бу амалга ошмайди. Ёки жуда қимматга ва беҳуда сарф-
ланган маблағлар эвазига амалга ошиши мумкин. Аммо аслида
бутун жараён қанчалик самарасиз эканлигини тушунишим учун
анча вақт кетди.

Мухбир: Одамларни солиқ тўлашга рағбатлантириш учун
албатта қандайдир сабаб бўлиши керак. Агар мен ҳаддан ташқари
соддалаштириб айтадиган бўлсам, оптимал солиқ моделига кўра,
одамлар тўлаган солиқларидан нимадир қайтиб олаётганларини ҳис
қилишлари лозим. Солиқ тизимига бўлган қарашингиз ҳақида қисқа­
ча гапириб берсангиз. Бу нуқтаи назардан келажакка назар солсак, бу­
гунги кунда Ғарб деб аталадиган дунёда қандай аҳволдамиз? Шубҳасиз,
кўпчилик одамлар ўзлари тўлаётган солиқларига яраша қайтим ол­
маётганларини ҳис қилишмоқда ва шу сабабли кўпроқ солиқ тўлашни
хоҳлашмаяпти. Улар ўзлари олишлари керак бўлган нарсани қайта­
риб ололмаётганларини ҳис қилишмоқда.
Жеймс Миррлис: Ҳа, тўғри, солиқлар борасида кўплаб ба-
ҳоналар мавжуд ва бу одамларни бироз хафа қилади, деб ўйлайман.

301