Page 307 - Nobel_10.02.25_Neat

ИЛМИЙ-ОММАБОП РИСОЛА , II ҚИСМ

Мухбир: Гарчи муаммоларни кўраётган бўлсак­да, иқтисодий
ўсиш ва унинг давом этиши ҳақидаги фикрлар мавжуд. Бироқ глобал
миқёсда қарайдиган бўлсак, табиий ресурслар миқдори чекланган. Уму­
мий манзарани кўриб чиқсак, доимий ўсишни кутишимиз мумкинми?
Бунинг учун нима зарур?

Жеймс Миррлис: Менимча, кимдир аср охирига келиб, та-
биий ресурсларнинг чекланганлиги туфайли бизнинг истеъмол
қилиш даражамиз қандай бўлиши мумкинлигини тасаввур қилиш-
га уринсак, ёмон бўлмасди. Ана ўшанда биз ёки набираларимиз
камроқ саёҳат қилишимиз жоиз бўлади. Сабаби самолётлар ёқилғи
ишлатгани учун жуда қимматлашади. Айтишим мумкинки, янги
усуллар жорий этилади. Аммо иситиш, кондиционерлаштириш ва
шунга ўхшаш нарсаларни углеводородлардан ташқари бошқа усул-
лар билан ҳал қила олишимизга ишончим комил.

Транспорт, шубҳасиз, анча қимматроқ бўлиб қолиши мумкин.
Шу сабабли, вақтимизни бошқача ўтказишга мажбур бўламиз. Эҳти-
мол, уйда ёки уйга яқинроқ жойларда кўпроқ дам олишга тўғри
келади. Биз таътил учун дунёнинг нариги чеккасига боришни ҳо-
зирги ҳаётимизнинг ажралмас қисми деб ўйлаймиз ва бу имкони-
ятнинг йўқолишини катта йўқотиш сифатида қабул қилишимиз
мумкин. Бу, албатта, йўқотиш, аммо бошқа муҳим афзалликлар ҳам
пайдо бўлади. Нима учун бўлмаслиги керак? Шубҳасиз, ресурслар
бунга маълум даражада чеклов қўяди. Эсимда, бир неча йил олдин
дўстим билан табиий ресурслар ҳақида мақола ёзган эдик. Унда
Британиянинг тез орада дарахтлари тугаб қолиши ва бундан кейин
нима қилиш кераклиги ҳақидаги катта хавотирларни таъкидлаган
эдик. Албатта, бу иқтисодий ўсиш эндигина бошланган пайтда эди
ва кейинчалик бу муаммо эмаслиги маълум бўлди. Аммо бир кун
келиб, иқтисодчиларнинг бундай одатий оптимистик қарашлари
асоссиз бўлиб чиқиши мумкин. Бироқ дунё янги ечимларни то-
пишда жуда моҳир бўлиб келган. Мана, бир кун келиб, одатий иқти-
содчининг бундай оптимистик қарашлари асоссиз бўлиб чиқади.
Мухбир: Эҳтиёж янги соҳаларни, янги ғояларни ва ечили­
ши лозим бўлган янги муаммоларни келтириб чиқаради. Сиз буни
кўряпсизми?..

Жеймс Миррлис: Ҳа, албатта, шундай бўлди ва бу бир жиҳат-
дан ғалати ҳодиса. Биз ҳозирга келиб термоядро энергияси электр

305