Page 175 - หนังสือเรียน ภาษาไทย พท.21001

ห น า | 175

1. บท บทหนึ่งมี 4 วรรค
วรรคที่หนึ่งเรียกวรรคสดับ วรรคที่สองเรียกวรรครับ

วรรคที่สามเรียกวรรครอง วรรคที่สี่เรียกวรรคสง

แตละวรรคมีแปดคํา จึงเรียกวา กลอนแปด

2. เสียงคํา กลอนแปดและกลอนทุกประเภทจะกําหนดเสียงคําทายวรรคเปนสําคัญ โดย
กําหนดดังนี้

คําทายวรรคสดับ กําหนดใหใชไดทุกเสียง

คําทายวรรครับ กําหนดหามใชเสียงสามัญและตรี
คําทายวรรครอง กําหนดใหใชเฉพาะเสียงสามัญและตรี

คําทายวรรคสง กําหนดใหใชเฉพาะเสียงสามัญและตรี

3. สัมผัส
ก. สัมผัสนอก หรือสัมผัสระหวางวรรค อันเปนสัมผัสบังคับ มีดังนี้

คําสุดทายของวรรคที่หนึ่ง วรรคสดับ สัมผัสกับคําที่สามหรือที่หาของวรรคที่สอง

วรรครับ

คําสุดทายของวรรคที่สอง วรรครับ สัมผัสกับคําสุดทายของวรรคที่สาม วรรครอง และที่
สามหรือที่หาของวรรคที่สี่ วรรครับ

สัมผัสระหวางบท ของกลอนแปด คือ

คําสุดทายของวรรคที่สี่ วรรคสง เปนคําสงสัมผัสบังคับใหบทตอไปตองรับสัมผัสที่คํา

สุดทายของวรรคที่สอง วรรคสง
อันกลอนแปดแปดคําประจําวรรค วางเปนหลักอักษรสุนทรศรี

เสียงทายวรรคสูงต่ําจําจงดี สัมผัสมีนอกในไพเราะรู

จัดจังหวะจะโคนใหยลแยบ ถือเปนแบบอยางกลอนสุนทรภู
อานเขียนคลองทองจําตามแบบครู ไดเชิดชูบูชาภาษาไทยฯ

คําสุดทายของบทตนในที่นี้คือคําวา “รู” เปนคําสงสัมผัส บังคับใหบทถัดไปตองรับ

สัมผัสที่คําสุดทายของวรรคที่สอง วรรครับ ในที่นี้คือคําวา “ภู”

ข. สัมผัสใน แตละวรรคของกลอนแปด แบงชวงจังหวะออกเปนสามชวง ดังน ี้
หนึ่งสองสาม หนึ่งสอง หนึ่งสองสาม

ฉะนั้น สัมผัสในจึงกําหนดไดตามชวงจังหวะในแตละวรรคนั่นเอง ดังตัวอยาง

อันกลอนแปด – แปด คํา – ประจําวรรค

วางเปนหลัก – อัก ษร – สุนทรศรี