Page 13 - สังคมไทยในบริบทโลก
P. 13
สังคมไทยในบริบทโลก
ของตลาดต่างประเทศ ความหลากหลายของสินค้าที่ผลิตภายในประเทศลดน้อยลง สินค้าที่ผลิต
ส่วนใหญ่เป็นสินค้าขั้นปฐมเพียงไม่กี่ประเภทเพื่อเป็นอาหารและวัตถุดิบป้อนให้แก่ประเทศ
มหาอ านาจ ขณะเดียวกันประเทศไทยก็ปรับตัวกลายเป็นแหล่งรองรับสินค้าอุตสาหกรรม
ของตะวันตก ท าให้ความสามารถในการผลิตลดน้อยลง แต่อาศัยการพึ่งพิงสินค้าจากภายนอก
ประเทศหลัก
ภายหลังจากการท าสนธิสัญญาเบาว์ริ่ง ประเทศไทยได้ใช้สนธิสัญญา
ดังกล่าวนี้เป็นแบบแผนในการท าสนธิสัญญาทางไมตรีและพาณิชย์กับประเทศอื่นๆ ได้แก่ ฝรั่งเศส
สหรัฐอเมริกา เดนมาร์ก โปรตุเกส ฮอลันดา รัสเซีย สวีเดน และนอร์เวย์ ท าให้การค้าระหว่าง
ประเทศไทยกับประเทศตะวันตกกว้างขวางยิ่งขึ้น และที่ส าคัญคือผู้ปกครองของไทยยอมท า
สนธิสัญญาที่เสียเปรียบกับชาติเหล่านี้เพื่อให้เกิดดุลยภาพ จุดประสงค์คือ ไม่ต้องการให้ประเทศ
อังกฤษผูกขาดการแสวงหาประโยชน์จากประเทศไทย แม้ว่าเมื่อพิจารณา ในสาระรายละเอียด
ของสนธิสัญญาเบาว์ริ่งแล้ว ประเทศไทยต้องเป็นฝ่ายยอมจ านนและเสียเปรียบแก่ชาติตะวันตก
รวมทั้งส่งผลกระทบโดยตรงต่อโครงสร้างเศรษฐกิจและการคลังของรัฐ แต่ในอีกด้านหนึ่งการเปิด
ประเทศด้วยสนธิสัญญาเบาว์ริ่ง เป็นการน าประเทศไทยเข้าสู่สังคมโลกด้วยการเชื่อมโยงเข้าเป็น
ส่วนหนึ่งของเศรษฐกิจโลก โดยเฉพาะระบบเสรีนิยมซึ่งเป็นระบบความคิดทางเศรษฐศาสตร์
ที่ส าคัญของตะวันตกมาตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 18 เป็นต้นมา ย่อมแสดงว่าผู้น าไทยเกิดกระบวนการ
เรียนรู้ในสภาวะความเป็นจริงของสังคมโลกในเวลานั้น
ทั้งนี้อาจกล่าวได้โดยสรุปว่า กระบวนการปรับตัวของไทยสู่สังคมโลก
ในยุครัตนโกสินทร์ตอนกลาง มีลักษณะดังนี้
1) ไทยเป็นฝ่ายเสียเปรียบเนื่องจากถูกกดดันจากกระแสลัทธิจักรวรรดิ
นิยม แบบแผนการด าเนินนโยบายต่างประเทศจะเน้นการเจรจาทางการทูต และเน้นการถ่วงดุล
ระหว่างมหาอ านาจหรืออาจเรียกว่า “การทูตแบบลู่ลม” (Bend with the Wind)
2) ยุคการเปลี่ยนแปลงสู่ความทันสมัย ชนชั้นปกครองมีบทบาทสูง
ในการรับอิทธิพลจากประเทศตะวันตก ลักษณะการรับอิทธิพลเป็นการคัดสรร เลือกรับและ
ปรับเปลี่ยนทั้งความรู้ และแบบแผนประเพณีเข้าสู่สังคมไทย ซึ่งเป็นกระบวนการที่ด าเนินไป
อย่างระมัดระวัง
การที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงยินยอมตามข้อเสนอ
ของประเทศอังกฤษ เพื่อให้รอดพ้นจากการถูกยึดครอง ดังเช่นที่ประเทศเพื่อนบ้านต้องประสบ
กันมา วิธีดังกล่าวได้รับการปฏิบัติในรัชกาลต่อมา เมื่อประเทศไทยถูกคุกคามจากประเทศฝรั่งเศส
53
