Page 29 - สังคมไทยในบริบทโลก
P. 29
สังคมไทยในบริบทโลก
จุดเด่นของการเปลี่ยนแปลงสังคมไทยนับตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 4
เป็นต้นมาคือการเรียนรู้และตอบสนองต่ออารยธรรมแบบตะวันตกที่เพิ่มมากขึ้นเกือบทุกด้าน
อย่างกว้างขวาง สาเหตุความนิยมต่อตะวันตกนั้น เนื่องมาจากสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ทรงสนพระทัยในความเจริญก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ทั้งนี้ยังรวมถึงเจ้านายและ
ขุนนางชั้นสูงบางส่วนด้วย ที่ส าคัญคือความตระหนักถึงภัยคุกคามจากประเทศตะวันตก
จึงต้องปรับปรุงประเทศให้เป็นไปตามแบบอารยธรรมตะวันตก ซึ่งกลายเป็นสัญลักษณ์ของ
ความเจริญก้าวหน้า และความศิวิไลซ์ของโลกสมัยใหม่ในยุคนั้น โดยเริ่มต้นจากชนชั้นน าเป็น
พวกแรกที่ติดต่อกับตะวันตกได้รับรูปแบบวัฒนธรรม อันส่งผลให้วิถีชีวิตของคนกลุ่มดังกล่าว
ปรับเปลี่ยนไป เช่น การสวมเสื้อผ้าและการยืนเข้าเฝ้าพระมหากษัตริย์ การถวายความเคารพ
ด้วยการค านับ ต่อมาวิถีแบบใหม่จึงได้ขยายลงมาสู่สามัญชนผ่านการศึกษาแบบใหม่
แนวคิดดังกล่าวยังคงสืบเนื่องต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 5 และรัชกาลที่ 6
โดยเฉพาะอย่างยิ่งในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นระยะเวลาที่ได้ปฏิรูป
ประเทศมากยิ่งกว่ายุคสมัยใด นับเป็นช่วงเวลามีความเปลี่ยนแปลงทางสังคมและการเมืองเพื่อ
แสดงถึงความเจริญตามมาตรฐานตะวันตก นอกจากพระองค์จะทรงโปรดฯให้ปฏิรูปการปกครอง
ที่ใช้สืบเนื่องกันมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาแล้ว ยังทรงด าเนินนโยบายให้เป็นที่ยอมรับของชาติ
ตะวันตก ดังเช่นการพัฒนาสภาพบ้านเมือง การคมนาคม สาธารณูปโภค เพื่อมิให้เป็นข้ออ้างว่า
ประเทศไทยอยู่ในภาวะล้าหลัง อันอาจน าไปสู่การยึดครองเป็นเมืองขึ้น ดังเช่นที่ได้กระท ากับ
ประเทศอื่นที่ต้องตกเป็นอาณานิคมมาแล้ว
การพัฒนาทางกายภาพเป็นสิ่งที่ปรากฏชัดถึงความพยายาม
แสดงออกถึงความเป็นสมัยใหม่ ด้วยการสร้างภาพของความเจริญ จากการสร้างถนน อาคาร
สถานที่ พระราชวังตามรูปแบบสถาปัตยกรรมตะวันตก การเปลี่ยนแปลงการแต่งกายนับตั้งแต่
ทรงผม การสวมเสื้อตามแบบที่นิยมในประเทศตะวันตก (ภาพที่ 2.7) เพื่อเป็นสัญลักษณ์สื่อถึง
ความเจริญสมัยใหม่และความเท่าเทียมกันทางวัฒนธรรมระหว่างไทยกับประเทศตะวันตก
การด าเนินการดังกล่าวนั้นไม่ว่าจะด้วยความยกย่องในเทคโนโลยีตะวันตก หรือความหวั่นวิตก
69
