Page 39 - Педагогика

ЖАН КѲРІНІСТЕРІНІҢ ДЕНЕ
КѲРІНІСТЕРІНЕН АЙЫРМАСЫ

Ж ан кѳріністері мен дене кѳріністерінің арасында кѳп

айырма бар:
1) сыртқы дүние заттарының бәрі, мысалы, қазан, дѳңбек,
құдық белгілі бір орын алып тұрады. Қандай зат болса да,
оның орын алатыны бізге белгілі. Егерде бір заттың алып
тұрған орнын ѳлшеген болсақ, пәлендей орын алып тұр
дейміз. Ѳлшемеген болсақ, пәлен зат зор, не болмаса кіші, яки
пәлен зат пәлен заттың не оң жағында, не сол жағында тұр
дейміз. Сыртқы дүниедегі заттың ѳзі түгіл ол заттың ісі де
белгілі бір орын алады, яғни белгілі бір орында болады.
Мысалы, жүру – адамның ісі. Осы іс белгілі орында болмай
ма? Әрине. Ал еңді жан кѳріністері белгілі орын иелемейді.
Мысалы, біз бір ойымызды пәлендей орын иелеп тұр, яки
пәлен ой пәлен ойдың оң жақ, яки сол жағында тұр деп айта
алмаймыз. Жан кѳріністері жалғыз уақытпен ғана ѳлшенеді.
Біз жан кѳріністері туралы, ой туралы пәлен уақытта болды,
яки қазір ғана болып тұр дей ғана аламыз. Бұл – бір айырма.
2) Сыртқы дүние заттары һәм кѳріністері сезім мүшелері
арқылы білінеді. Мысалы, бір малды кѳріп, бір иісті иіскеп,
жылылықты сипап білеміз. Ал енді жан кѳріністерін сыртқы
35