Page 89 - Binder1

๗๒

ลักษณะโคลงสี่สุภาพ คณะของโคลงสี่สุภาพ คือ บทหนึ่ง มี ๔ บาท (เขียนเปน
๔ บรรทัด) ๑ บาทแบงออกเปน ๒ วรรค โดยวรรคแรกกำหนดจำนวนคำไว ๕ คำ สวนวรรคหลัง ใน

บาทที่ ๑,๒ และ ๓ จะมี ๒ คำ (ในบาทที่ ๑ และ ๓ อาจเพิ่มสรอยไดอีกแหงละ ๒ คำ) สวนบาทที่ ๔
วรรคที่ ๒ จะมี ๔ คำ รวมทั้งบท มี ๓๐ คำ และเมื่อรวมสรอยทั้งหมดอาจเพิ่มเปน ๓๔ คำ
สวนที่บังคับ เอก โท (เอก ๗ โท ๔) ดังนี้
บาทที่ ๑ (บาทเอก) วรรคแรก คำที่ ๔ เอก และคำที่ ๕ โท

บาทที่ ๒ (บาทโท) วรรคแรก คำที่ ๒ เอก วรรคหลัง คำแรก เอก คำที่ ๒ โท
บาทที่ ๓ (บาทตรี) วรรคแรก คำที่ ๓ เอก วรรคหลัง คำที่ ๒ เอก
บาทที่ ๔ (บาทจัตวา) วรรคแรก คำที่ ๒ เอก คำที่ ๕ โท วรรคหลัง คำแรก เอก คำที่ ๒ โท

ผังภูมิโคลงสี่สุภาพ

ตัวอยางคำประพันธโคลงสี่สุภาพ

เสียงลือเสียงเลาอาง อันใด พี่เอย
เสียงยอมยอยศใคร ทั่วหลา
สองเขือพี่หลับใหล ลืมตื่น พี่

สองพี่คิดเองอา อยาไดถามเผือ
จากเรื่องลิลิตพระลอ

ฉันท เปนคำประพันธที่กวีไดรอยกรองขึ้น เพื่อใหเกิดความไพเราะ โดยกำหนดครุ ลหุและ
สัมผัสเปนมาตรฐาน ฉันทเปนคำประพันธที่ไดแบบอยางมาจากอินเดีย เดิมแตงเปนภาษาบาลี และ

สันสกฤตไทยนำเปลี่ยนแปลงลักษณะบางอยางเพื่อใหสอดคลองกับความนิยมในคำประพันธไทย
การแตงคำประพันธเปนการแตงหนังสือดีใหมีความไพเราะ มีขอความดีมีสัมผัสดี แตง
ถูกตองตามลักษณะบังคับ เปนศิลปะแหงการเลือกใชถอยคำอันไพเราะใหจับใจผูอาน และผูฟง ทั้ง
ยังฝกความจำ ซึ่งเปนสิ่งสำคัญยิ่ง เพราะมนุษยตองอาศัยความจำ เพื่อเปนเครื่องมือในการคิด

วิเคราะห สังเคราะห เปนการใชเวลาวางใหเกิดประโยชน ทำใหเปนคนอารมณดีจากความงามของ
บทประพันธ และชวยอนุรักษวัฒนธรรมไทยทางดานภาษาใหคงอยูตลอดไป