Page 17 - Төлентай Наслизат

Төменгі 6-суретте трофэктодерм жасушаларынан тұратын ішкі және сыртқы
қабаттарындағы катенин һәм актин көмегімен ферменттермен зат алмасудың
зонулдық механизмін бақылауға болады.

6-Сурет. Эпителиалық жасушалардағы zonula adherens (солда) және
zonula occludens (оңда) молекулалық полярлы бағытталып ұйымдасуы.

Ал 7-суретте байқайтынымыз – 1957 жылы химиядан 1997 жылғы Нобель
сыйлығының лауреаты Йенс Скоу (Jens C. Skou [54]) ашқан өте көп тараған және
+
+
аса маңызды Na /K -АТФаза – аденозинтрифосфаттық тасымалдаушы және зат
алмастырушы механизм-тетігі.

+
+
7-Сурет. Аса маңызды механизм-тетік Na /K -АТФазаның құрылымы, сипаттамалары.
Тағы бір маңызды жасушалық деңгейдегі метаболизмді қалыпты жағдайда
атқаруға септігін тигізетін нәрсе – бластоцельді, яғни бластоцист жасушасының
ішінде жинақталатын сұйықты қалыптастыру, оның негізгі құрамы әрине – су.
Мінеки, сондықтан да, төменгі 8-суретте осы судың трофэктодерм жасушалық
қабаттарынан өтіп жинақталуын көрсететін үш механизм-тетік бейнеленген.

8-Сурет. Биологиялық мембрана арқылы судың қозғалысына жауапты механизм-тетіктер.
Су әлбетте липидтік қосқабат арқылы i) жай диффузия арқылы, ii) ферменттер мен иондар
дүркін-дүркін тасымалданатын қалыптасқан транспорттардың көмегімен, iii) мембранадағы
экспрессиялық саңылаулар арқылы.