Page 20 - หนังสือเรียนสาระความรู้พื้นฐาน

13

เรื่องที่ 4 การทํางานของระบบสืบพันธุ

ระบบสืบพันธุ

การสืบพันธุเปนสิ่งที่ทําใหมนุษยดํารงเผาพันธุอยูได ซึ่งตองอาศัยองคประกอบสําคัญ เชน เพศชาย

และเพศหญิง แตละเพศจะมีโครงสรางของเพศ และการสืบพันธุซึ่งแตกตางกัน
1) ระบบสืบพันธุของเพศชาย

อวัยวะสืบพันธุของเพศชายสวนใหญจะอยูภายนอกลําตัว ประกอบดวยสวนที่สําคัญๆ ดังนี้

1.1 ลึงคหรือองคชาต (Penis) เปนอวัยวะสืบพันธุของเพศชาย รูปทรงกระบอก อยูดานหนา
ของหัวหนาว บริเวณดานหนาตอบบนถึงอัณฑะ มีลักษณะยื่นออกมา ประกอบดวยกลามเนื้อที่เหนียวแตมี

ลักษณะนุม และอวัยวะสวนนี้สามารถยืดและหดได โดยทั่วไปแลวลึงคจะมีขนาดปกติยาวประมาณ 5 – 6

เซนติเมตร และมีเสนผานศูนยกลางประมาณ 2.5 เซนติเมตร ที่บริเวณตอนปลายลึงคจะมีเสนประสาทและ

หลอดเลือดมาเลี้ยงอยูเปนจํานวนมาก จึงทําใหรูสึกไวตอการสัมผัส เมื่อมีความตองการทางเพศเกิดขึ้น ลึงค
จะแข็งตัวและเพิ่มขนาดขึ้นประมาณเทาตัว เนื่องมาจากการไหลคั่งของเลือดที่บริเวณนี้มีมาก และในขณะที่

ลึงคแข็งตัวนั้น จะพบวาตอมเล็กๆ ที่อยูในทอปสสาวะจะผลิตน้ําเมือกเหนียวๆ ออกมา เพื่อชวยในการหลอ

ลื่นและทําใหตัวอสุจิสามารถไหลผานออกสูภายนอกได

1.2 อัณฑะ (Testis) ประกอบดวยถุงอัณฑะ เปนถุงที่หอหุมตอมอัณฑะไว มีลักษณะเปน
ผิวหนังบางๆ สีคล้ําและมีรอยยน ถุงอัณฑะจะหอยติดอยูกับกลามเนื้อชนิดหนึ่ง และจะหดหรือหยอนตัวเมื่อ

อุณหภูมิของอากาศเปลี่ยนแปลง เพื่อชวยรักษาอุณหภูมิภายในถุงอัณฑะใหเหมาะสมกับการสรางตัวอสุจิ

ตอมอัณฑะมีอยู 2 ขาง ทําหนาที่ผลิตเซลลเพศชายหรือเชื้ออสุจิ (Sperm) มีลักษณะรูปรางคลายกับไขไกฟองเล็กๆ
มีความยาวประมาณ 4 เซนติเมตร หนาประมาณ 2 – 3 เซนติเมตร และหนักประมาณ 15 - 30 กรัม โดยปกติแลว

ตอมอัณฑะขางซายจะใหญกวาตอมอัณฑะขางขวาเล็กนอย ตอมอัณฑะทั้งสองจะบรรจุอยูภายในถุงอัณฑะ

(Scrotum)
ภายในลูกอัณฑะจะมีหลอดเล็กๆ จํานวนมาก ขดเรียงกันอยูเปนตอนๆ เรียกวา หลอดสรางเชื้อ

อสุจิ (Seminiferous tabules) มีหนาที่ผลิตฮอรโมนเพศชายและตัวอสุจิ สวนที่ดานหลังของตอมอัณฑะแตละ

ขาง จะมีกลุมของหลอดเล็กๆ อีกมากมายขดไปขดมา ซึ่งเรียกวา หลอดเก็บตัวอสุจิ หรือกลุมหลอดอสุจิ
(Epididymis) ซึ่งทําหนาที่เก็บเชื้ออสุจิชั่วคราว เพื่อใหเชื้ออสุจิเจริญเติบโตไดเต็มที่

1.3 ทอนําตัวอสุจิ (Vas deferens) อยูเหนืออัณฑะ เปนทอยาวประมาณ 18 นิ้วฟุต ซึ่งตอมา

จากทอพักตัวอสุจิ ทอนี้จะเปนชองทางใหตัวอสุจิ (Sprem) ไหลผานจากทอพักตัวอสุจิไปยังทอของถุงเก็บ

อสุจิ

1.4 ทอพักตัวอสุจิ (Epidymis) อยูเหนือทอนําตัวอสุจิ ทอนี้มีลักษณะคลายรูปดวงจันทรครึ่งซีก
ซึ่งหอยอยูติดกับตอมอัณฑะ สวนบนคอนขางจะใหญเรียกวา หัว (Head) จากหัวเปนตัว (Body) และเปนหาง