Page 23 - หนังสือเรียนสาระความรู้พื้นฐาน

16

เซลลสืบพันธุเพศหญิงหรือไขนั้น สรางโดยรังไข ไขจะเริ่มสุกโดยการกระตุนของฮอรโมนจากตอมพิทูอิทารี

เพื่อเตรียมที่จะสืบพันธุตอไป รังไขแตละขางจะผลิตไขสลับกันขางละประมาณ 28 – 30 วัน โดยผลิตครั้งละ
1 ใบ เมื่อไขสุกจะหลุดออกจากรังไขมาตามทอรังไข ในระยะนี้ผนังมดลูกจะมีเลือดมาหลอเลี้ยงเยื่อบุมดลูก

มากขึ้น เพื่อเตรียมรอรับไขที่จะไดรับการผสมแลว จะมาฝงตัวลงที่เยื่อบุมดลูกตรงผนังมดลูกนี้และ

เจริญเติบโตเปนทารก แตถาไขไมไดรับการผสมจากตัวอสุจิ ไขจะสลายตัวไปพรอมกับเยื่อบุมดลูก และจะ
ออกมาพรอมกับเลือด เรียกวา ประจําเดือน

เรื่องที่ 5 การทํางานของระบบตอมไรทอ

ระบบตอมไรทอ

ในรางกายของมนุษยมีตอมในรางกาย 2 ประเภท คือ
1) ตอมมีทอ (exocrine gland) เปนตอมที่สรางสารเคมีออกมาแลวสงไปยังตําแหนงออกฤทธิ์ โดย

อาศัยทอลําเลียงของตอมโดยเฉพาะ เชน ตอมน้ําลาย ตอมสรางเอนไซมยอยอาหาร ตอมน้ําตา ตอมสราง

เอนไซมยอยอาหาร ตอมสรางเมือก ตอมเหงื่อ ฯลฯ

2) ตอมไรทอ (endocrine gland) เปนตอมที่สรางสารเคมีขึ้นมาแลวสงไปออกฤทธิ์ยังอวัยวะ

เปาหมาย โดยอาศัยระบบหมุนเวียนเลือด เนื่องจากไมมีทอลําเลียงของตอมโดยเฉพาะ สารเคมีนี้เรียกวา
ฮอรโมน ซึ่งอาจเปนสารประเภทกรดอะมิโน สเตรอยด

ตอมไรทอมีอยูหลายตอมกระจายอยูในตําแหนงตางๆ ทั่วรางกาย ฮอรโมนที่ผลิตขึ้นจากตอมไรทอมี

หลายชนิด แตละชนิดทํางานแตกตางกัน โดยจะควบคุมการทํางานของอวัยวะตางๆ อยางเฉพาะเจาะจง
เพื่อใหเกิดการเจริญเติบโต กระตุนหรือยับยั้งการทํางาน ฮอรโมนสามารถออกฤทธิ์ได โดยใชปริมาณเพียง

เล็กนอย

ตอมไรทอที่สําคัญ มี 7 ตอม ไดแก
2.1 ตอมใตสมอง (pituitary gland)

ตําแหนงที่อยู ตอมใตสมองเปนตอมไรทอ อยูตรงกลางสวนลางของสมอง (hypophysis) เมื่อเริ่ม

ศึกษาพบวา ตอมนี้ขับสารที่มีลักษณะขุนขาวคลายเสมหะ จึงเรียกวา ตอม พิทูอิตารี (pituitary gland) ตอมใต

สมองประกอบดวยเซลลที่มีรูปรางแตกตางกันมากชนิดที่สุด
ขนาดและลักษณะทั่วไป ตอมใตสมองของเพศชายหนักประมาณ 0.5 – 0.6 กรัม ของเพศหญิง

หนักกวาเล็กนอย คือประมาณ 0.6 – 0.7 กรัม หรือบางรายอาจหนักถึง 1 กรัม

ตอมใตสมอง แบงออกเปน 3 สวน คือ ตอมใตสมองสวนหนา (anterior lobe) ตอมใตสมอง

สวนกลาง (intermediate lobe) และตอมใตสมองสวนหลัง (posterior lobe) ตอมใตสมองทั้งสามสวนนี้
ตางกันที่โครงสราง และการผลิตฮอรโมน